Tổng thống Nga Putin công du chớp nhoáng tới Trung Đông để làm gì?

Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 6/12 đã gặp các nhà lãnh đạo Ả Rập Xê-út (Saudi Arabia) và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), trong khuôn khổ chuyến thăm đầu tiên của nhà lãnh đạo Nga tới khu vực Vùng Vịnh kể từ khi ông phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine gần 2 năm trước.

Phương Tây coi chuyến thăm là dấu hiệu cho thấy sự tự tin ngày càng tăng của ông Putin trong quan hệ đối ngoại bất chấp những nỗ lực của Mỹ và châu Âu nhằm cô lập ông trên trường quốc tế, trong bối cảnh nền kinh tế Nga đang trên đà vững chắc hơn và cuộc chiến ở Ukraine đang rơi vào bế tắc.

Sự hợp tác của các quốc gia Vùng Vịnh với Moscow rất quan trọng đối với Điện Kremlin, do Nga phụ thuộc nhiều vào nguồn thu từ năng lượng.

Ả Rập Xê-út, UAE và Nga đều là thành viên của OPEC+. Liên minh sản xuất dầu này tuần trước đã đồng ý gia hạn và cắt giảm sâu sản lượng. Trong cuộc phỏng vấn với Bloomberg hôm 4/12, Bộ trưởng Năng lượng Ả Rập Xê-út, Hoàng tử Abdulaziz bin Salman, nhấn mạnh mức độ tin cậy và hợp tác giữa Riyadh và Moscow – mối quan hệ tạo thành xương sống của nhóm OPEC+.

Bộ Quốc phòng Nga công bố video máy bay của Tổng thống Putin được dàn Su-35 hộ tống tới UAE, ngày 6/12/2023.

Quan hệ hữu nghị

Tại Riyadh, Tổng thống Nga Putin đã hội đàm với Thái tử Ả Rập Xê-út Mohammed bin Salman (MBS) về dầu mỏ, Gaza và Ukraine. Hiện chưa rõ ông Putin, người hiếm khi rời Nga kể từ khi bắt đầu cuộc chiến ở Ukraine, có ý định nêu cụ thể về dầu mỏ hay địa chính trị trong cuộc gặp với nhà lãnh đạo trên thực tế của nước xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới.

Cuộc gặp với Thái tử MBS diễn ra sau khi giá dầu giảm bất chấp cam kết của OPEC+ về cắt giảm thêm sản lượng.

Trong bài phát biểu giới thiệu trên truyền hình Nga, ông Putin cảm ơn Thái tử vì lời mời, nói rằng ban đầu ông dự kiến rằng ông MBS sẽ đến thăm và gặp ông ở Moscow, “nhưng đã có những thay đổi trong kế hoạch”.

Cuộc gặp tiếp theo của hai nhà lãnh đạo sẽ diễn ra ở Moscow, ông Putin nói và cho biết thêm: “Không gì có thể ngăn cản sự phát triển mối quan hệ hữu nghị của chúng ta”.

Thời gian cho chuyến thăm Nga của Thái tử Ả Rập Xê-út vẫn chưa được thống nhất, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói với các phóng viên. Nhưng theo ông, các chi tiết của chuyến thăm “sẽ được xem xét thông qua các kênh ngoại giao” với việc các bên duy trì “liên lạc ở mức cao nhất”.

“Với tình hình hiện tại, điều này rất quan trọng vì tổ chức đối thoại và trao đổi quan điểm về những vấn đề chính mà khu vực phải đối mặt, bao gồm cả cuộc chiến ở Trung Đông, là vì lợi ích của tất cả các nước”, ông Peskov nói.

Bộ Quốc phòng Nga trước đó đã công bố video cho thấy máy bay Ilyushin-96 của người đứng đầu Điện Kremlin được hộ tống bởi các máy bay chiến đấu Sukhoi-35S trong chuyến bay từ Nga đến UAE.

“Người bạn thân mến”

Phái đoàn của ông Putin bao gồm các quan chức hàng đầu về dầu mỏ, kinh tế, đối ngoại, vũ trụ và năng lượng hạt nhân. Trong điểm dừng chân đầu tiên của ông Putin tại Abu Dhabi, Tổng thống UAE Sheikh Mohammed Bin Zayed Al Nahyan đã nồng nhiệt chào đón người đồng cấp Nga, gọi ông là “người bạn thân mến”, trong khi các máy bay phản lực của UAE bay qua mang theo màu cờ Nga.

“Mối quan hệ của chúng ta, phần lớn nhờ lập trường của các vị, đã đạt đến mức cao chưa từng có”, ông Putin nói với Tổng thống Sheikh Mohammed Bin Zayed Al Nahyan. “UAE là đối tác thương mại chính của Nga trong thế giới Ả Rập”.

Ông Putin cho biết Nga và UAE hợp tác như một phần của OPEC+, các thành viên sản xuất hơn 40% lượng dầu của thế giới, đồng thời nói thêm rằng họ sẽ thảo luận về cuộc chiến của Israel ở Gaza và xung đột ở Ukraine.

Sau đó, ông tới Riyadh để có cuộc hội đàm trực tiếp đầu tiên với Thái tử MBS của Ả Rập Xê-út kể từ tháng 10/2019.

Chuyến đi, chỉ vài ngày sau khi cuộc họp quan trọng của OPEC+ bị trì hoãn, có vẻ như đã được sắp xếp một cách vội vàng. Một nguồn tin trước đó đã nói với Reuters rằng Thái tử MBS có kế hoạch đến thăm Moscow.

Chuyến thăm gần đây nhất của ông Putin tới khu vực này là vào tháng 7/2022, khi ông gặp Lãnh đạo tối cao Ali Khamenei ở Iran. Tổng thống Nga dự kiến sẽ tiếp đón người đồng cấp Iran Ebrahim Raisi tại Moscow vào ngày 7/12.

Điều muốn và cần

Điện Kremlin trước đó đã cho biết rằng, ngoài dầu mỏ, ông Putin và ông MBS sẽ thảo luận về cuộc chiến của Israel ở Gaza, tình hình ở Syria và Yemen, cũng như các vấn đề như đảm bảo sự ổn định ở Vùng Vịnh. Vấn đề Ukraine cũng được thảo luận nhưng sẽ không bao gồm bất kỳ “sáng kiến hòa bình” nào.

Ông Putin và Thái tử MBS, những người cùng kiểm soát 1/5 lượng dầu được bơm mỗi ngày ra thị trường thế giới, từ lâu đã có mối quan hệ thân thiết, mặc dù cả hai đôi khi bị phương Tây tẩy chay.

Thái tử MBS, 38 tuổi, đã tìm cách tái khẳng định Ả Rập Xê-út là một cường quốc trong khu vực và có mối quan hệ đang lỏng lẻo dần với Mỹ, quốc gia cung cấp hầu hết vũ khí cho Riyadh.

Ông Putin, 71 tuổi, người đã phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine vào tháng 2/2022, cho biết Nga đang tham gia vào một cuộc chiến sinh tồn với phương Tây – và đã tích cực tương tác với các đồng minh trên khắp Trung Đông, châu Phi, châu Mỹ Latinh và châu Á trong bối cảnh phương Tây nỗ lực cô lập Moscow.

Cả ông MBS và ông Putin đều muốn và cần giá dầu cao vì đây là huyết mạch của nền kinh tế của họ. Câu hỏi dành cho cả hai là mỗi người phải gánh bao nhiêu gánh nặng để giữ giá ở mức cao – và làm thế nào để xác minh gánh nặng đó.

Hợp tác trong OPEC+

Tháng trước, OPEC+ đã trì hoãn cuộc họp vài ngày do bất đồng về mức sản xuất. Bộ trưởng năng lượng Ả Rập Xê-út cho biết OPEC+ cũng muốn có thêm sự đảm bảo từ Moscow rằng họ sẽ thực hiện tốt cam kết giảm xuất khẩu nhiên liệu.

Mối quan hệ giữa Ả Rập Ả Rập Xê-út và Nga trong OPEC+ đã có lúc khó khăn. Thỏa thuận cắt giảm xuất khẩu gần như đã bị phá vỡ vào tháng 3/2020, nhưng họ đã cố gắng hàn gắn trong vòng vài tuần và OPEC+ đã đồng ý cắt giảm kỷ lục gần 10% nhu cầu toàn cầu.

Kể từ khi cuộc tấn công của Israel vào Dải Gaza bắt đầu vào tháng 10, ông Putin đã coi cuộc xung đột này là một thất bại trong chính sách của Mỹ ở Trung Đông và đã tìm cách phát triển hơn nữa mối quan hệ với các đồng minh Ả Rập và Iran.

Minh Đức (Theo TRT World, TASS, Bloomberg)