Tiền điện tử đang đóng vai trò như thế nào trong xung đột Ukraine ?

Tiền điện tử đang đóng một vai trò quan trọng chưa từng có đối với Ukraine trong thời gian căng thẳng quân sự, giúp chính phủ Ukraine huy động hàng triệu USD để tài trợ cho cuộc chiến chống.

Câu hỏi đặt ra là: Tại sao Ukraine lại chuyển sang sử dụng tiền điện tử? Ngành công nghiệp tiền điện tử “non trẻ” này đang thay đổi và tác động như thế nào đến Ukraine trong bối cảnh cuộc tấn công?

Bao nhiêu tiền điện tử đã được huy động?

Kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, các quan chức Ukraine đã công bố địa chỉ của 2 ví điện tử trên tài khoản Twitter chính thức để nhận quyên góp từ cộng đồng tiền ảo. Trong đó, một ví chỉ nhận Bitcoin và ví còn lại nhận Ethereum và Tether – tiền ảo được neo giá vào đồng USD. Điều này đã cung cấp địa chỉ trực tiếp và rõ ràng để các nhà tài trợ có thể gửi những khoản đóng góp.

Chỉ sau 4 ngày diễn ra cuộc tấn công, các ví điện tử này đã nhận về hơn 10,2 triệu USD (9,2 triệu Euro) quyên góp. Kể từ đó, hơn 100 triệu USD tiền điện tử đã được huy động. 60% tổng số tiền quyên góp nằm trong Quỹ tiền điện tử cho Ukraine được điều hành bởi ông Michael Chobanian, người sáng lập sàn giao dịch tiền điện tử Kuna của Ukraine.

Ông Chobanian, 37 tuổi, cho biết: "Chúng tôi vẫn đang tiếp nhận tiền điện tử. Số tiền này dùng để chi cho viện trợ như khẩu phần ăn hàng ngày, áo chống đạn và mũ".

Ban đầu, Ukraine đã thành lập hai quỹ, bao gồm một quỹ dành cho mục đích nhân đạo và quỹ còn lại để hỗ trợ quân đội. Tuy nhiên, sau khi căng thẳng quân sự leo thang, các quỹ đã được hợp nhất và tập trung hoàn toàn vào việc hỗ trợ quân đội.

Thuận lợi của việc quyên góp bằng tiền điện tử 

Đại diện của The Giving Block, một tổ chức từ thiện tiền điện tử từ Mỹ, đã chia sẻ qua hãng tin AFP rằng các khoản quyên góp bằng tiền điện tử có khả năng thu hút "những nhà tài trợ trẻ hơn", họ muốn hỗ trợ với nhiều nguyên nhân khác nhau.

Một lý do khác khiến các khoản viện trợ bằng tiền điện tử trở nên có ý nghĩa hơn đối với Ukraine là bởi chúng ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố địa chính trị hoặc kinh tế vĩ mô. Ông Chobanian cho biết lạm phát đã dẫn tới sự mất giá trị của đồng hryvnia Ukraine.

Một lợi thế khác của việc nhận quyên góp bằng tiền điện tử là tốc độ chuyển tiền nhanh chóng. Chuyển khoản qua ngân hàng có thể mất đến 24 giờ để được xác thực giữa hai quốc gia, đối với chuyển tiền điện tử thường tốn ít thời gian hơn.

Những hạn chế 

Mặc dù tiền điện tử đã có những tác động tích cực nhất định trong việc hỗ trợ Ukraine, nhưng nó cũng tồn tại những hạn chế.

Trong những ngày đầu của cuộc xung đột, Thứ trưởng Bộ Chuyển đổi kỹ thuật số của Ukraine đã muốn phát hành tiền điện tử của riêng nước này nhưng kế hoạch cuối cùng đã bị hủy bỏ. Vấn đề trở nên tồi tệ hơn khi một số người đã nhân cơ hội đó để đúc và tiếp thị tiền điện tử giả mạo theo loại tiền điện tử mà chính phủ có kế hoạch phát hành. Ông Chobanian nhận định: “Chính phủ đã thiếu sự trao đổi thông tin” vào những ngày đầu của cuộc chiến.

Ngoài ra, tiền điện tử đã trở thành một phần của “nền kinh tế bóng tối” tại Ukraine. Nó được sử dụng như một phương tiện trao đổi của tội phạm trực tuyến, trốn thuế và tháo chạy vốn (chuyển tài sản tài chính và vốn quy mô lớn ra khỏi quốc gia). Theo công ty phân tích dữ liệu Chainalysis, các giao dịch chuyển từ Đông Âu sang các khu vực khác ở mức đặc biệt cao mà nguyên nhân có thể là do đã xảy ra sự tháo chạy vốn tiền điện tử trong khu vực.

Trên thực tế, tiền điện tử không phải là bất hợp pháp ở Ukraine vì thời gian qua đã có hàng triệu USD tiền ảo gửi về nước này. Ukraine cũng là quốc gia hàng đầu về áp dụng tiền điện tử. 

Tuy vậy, tài sản kỹ thuật số ở Ukraine vẫn đang hoạt động trong một "thị trường màu xám" không rõ ràng. Chẳng hạn, người dân và các công ty Ukraine đều không thể sở hữu hoặc giao dịch tiền điện tử trên thị trường. Sự gia tăng đột biến về tội phạm tiền điện tử và rửa tiền ở Ukraine và Đông Âu trong những năm gần đây đã dẫn đến việc chính phủ nước này bắt đầu đàn áp ngành công nghiệp này.

Triển vọng của tiền điện tử

Bất chấp những rủi ro liên quan đến tiền điện tử, ông Chobanian bày tỏ tin tưởng rằng loại tiền sẽ trở thành một phần quan trọng trong nền kinh tế Ukraine. Ông nói: “Khi chiến thắng cuộc chiến, chúng tôi sẽ xây dựng lại Ukraine bằng cách sử dụng công nghệ blockchain. Chúng tôi đã được giúp đỡ bởi tiền điện tử”. 

Tuyên bố của ông Chobanian là dựa trên những cơ sở thực tế. Bởi vào hôm 16/3 Tổng thống Volodymyr Zelenskyy đã ký một đạo luật thiết lập khuôn khổ pháp lý cho Ukraine để vận hành một thị trường tiền điện tử được quản lý.

Bộ chuyển đổi kỹ thuật số Ukraine viết trong thông báo: “Việc Tổng thống ký ban hành luật này là một bước quan trọng nhằm đưa lĩnh vực tiền điện tử thoát khỏi bóng tối và đặt nền móng cho một thị trường hợp pháp tài sản ảo ở Ukraine”.

Vào tuần trước, Tổng thống Joe Biden cũng đã ký sắc lệnh hành pháp yêu cầu chính phủ Mỹ đánh giá các rủi ro và lợi ích của việc phát triển đồng USD kỹ thuật số cũng như các vấn đề khác về tiền ảo. Thông báo của Nhà Trắng nêu rõ sắc lệnh này giao nhiệm vụ cho Bộ Tài chính, Bộ Thương mại và một số cơ quan chủ chốt khác chuẩn bị các báo cáo về "tương lai tiền tệ" và phân tích vai trò của tiền kỹ thuật số. 

Bà Caroline Malcolm, trưởng bộ phận nghiên cứu và chính sách công quốc tế tại công ty phân tích blockchain Chainalysis, chia sẻ với hãng tin AFP rằng cuộc xung đột tại Ukraine "đang buộc các chính phủ tăng cường sự hiểu biết và quy định về tiền điện tử". Bà cho rằng các động thái như vậy có thể có lợi cho ngành công nghiệp tiền điện tử, dẫn đến việc tạo ra "các chính sách điều tiết tương xứng và hiệu quả".

Phạm Hà Thanh (The National News, Reuters)