Thổ Nhĩ Kỳ ngả hẳn sang Nga giữa căng thẳng với Mỹ vì thương vụ S-400

Theo Newsweek, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã gia tăng hợp tác quân sự trong một loạt các sự kiện và điều này cho thấy mối quan hệ căng thẳng của Mỹ với khu vực châu Âu.

Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar chia sẻ với truyền thông cuối tuần trước rằng lực lượng quân đội nước này sẽ bắt đầu đưa vào hoạt động hệ thống phòng thủ chống máy bay và chống tên lửa S-400 Triumf vào tháng 10 tới, một động thái mà ông cho là nhằm mục tiêu “bảo vệ 82 triệu dân nước này”.

Dù hợp đồng mua bán S-400 đã được ký từ hồi tháng 9/2017 song Mỹ liên tục gây áp lực để ngăn Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên của liên minh quân sự châu Âu NATO phá bỏ hợp đồng.

Người phát ngôn Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Robert Palladino đã đưa ra những cảnh báo hồi đầu tuần trước rằng Ankara sẽ mất quyền mua chiến đấu cơ F-35 cũng như hệ thống vũ khí khác của Mỹ nếu nước này một mực lắp đặt S-400.

Sau đó, thư ký báo chí Lầu Năm Góc Charlie Summer nói với báo giới rằng “nếu Thổ Nhĩ Kỳ nhận S-400, sẽ có những hậu quả nghiêm trọng trong mối quan hệ quân sự với chúng tôi”.

Tuy nhiên, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan ngày 9/3 tuyên bố, thỏa thuận mua hệ thống phòng không S-400 của Nga không liên quan đến an ninh của nước Mỹ.

Kế hoạch mua hệ thống S-400 đã gây căng thẳng với Mỹ, đồng minh trong NATO và Mỹ đe dọa sẽ không cho phép tích hợp S-400 vào hệ thống phòng thủ chung của NATO.

Mỹ cho rằng, việc bán hệ thống S-400 cho Thổ Nhĩ Kỳ là nỗ lực của Nga nhằm phá hoại NATO, trong bối cảnh phương Tây lo ngại về mối quan hệ ngày càng khăng khít giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan.

Thổ Nhĩ Kỳ đã nỗ lực để cân bằng mối quan hệ của nước này với Mỹ và Nga khi mối quan hệ giữa các cường quốc quân sự hàng đầu này đã trở nên xấu đi trong những năm gần đây. Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ lực lượng đối lập Syria. Mỹ, Israel, Qatar và Saudi Arabia cũng hậu thuẫn lực lượng này kể từ khi phong trào nổi dậy chống chính quyền Tổng thống Syria Assad nổ ra vào năm 2011.

Căng thẳng giữa Ankara và Moscow tăng cao sau khi máy bay F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ Sukhoi Su-24 của Nga gần biên giới Syria vào tháng 10/2015, không lâu sau khi Nga đưa quân sang Syria ủng hộ ông Assad.

Tuy nhiên, sang hè năm 2016, Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành chiến dịch can thiệp vào Syria, cùng chống lại cả IS và Các lực dân chủ Syria. Khi quân đối lập thất bại trước quân đội chính phủ có sự ủng hộ từ Nga và Iran, ông Erdogan đã tham gia vào cuộc đối thoại ba bên với Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Iran Hassan Rouhani – một động thái được đánh giá là đã tái định dạng lại bối cảnh cuộc chiến Syria.

Và cuối năm ngoái, quân nổi dậy Syria bị dồn phải thoái lui tới tỉnh tây bắc Idlib. Ông Erdogan và ông Putin đạt được một thoả thuận hồi tháng Chín, nhằm tránh để xảy ra một cuộc tổng tấn công của quân đội chính phủ vào khu vực hiện có tới hàng triệu tay súng đối lập và dân thường này. Tuy nhiên, giới chức Nga và Syria đã tỏ ra không hài lòng với tốc độ thực hiện cam kết của Thổ Nhĩ Kỳ. Hôm thứ Sáu tuần trước, Ankara thông báo, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu tiến hành tuần tra chung với quân nhân Nga, và gọi đây là "một bước ý nghĩa để tiếp tục lệnh ngừng bắn và đảm bảo ổn định".

Mặc dù Ankara và Moscow có những lập trường rất khác biệt về tương lai chính trị Syria, cả hai dường như đạt nhất trí cao ở cùng một điểm, đó là quân lính Mỹ phải rời đi. Hồi tháng 12/2018, Tổng thống Trump bất ngờ tuyên bố sẽ rút quân Mỹ khỏi Syria, sau khi nói đã điện đàm với người đồng cấp Erdogan. Có nguồn tin cho biết, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã cam kết rằng, Ankara có thể đảm bảo được an ninh khu vực.

Tuy nhiên, cho tới nay, tầm nhìn của Washington và Ankara vẫn chưa phù hợp được với nhau. Thêm vào đó, quyết định gần đây của Tổng thống Trump tước bỏ vị thế ưu tiên thương mại của Thổ Nhĩ Kỳ, càng làm tình hình trở nên tồi tệ hơn.

Quan hệ hợp tác giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng rộng mở và điều này đặt Mỹ trước nhiều thách thức.

Xem thêm >> Thổ Nhĩ Kỳ ngả hẳn sang Nga giữa căng thẳng với Mỹ