Thổ Nhĩ Kỳ miễn cưỡng “trao nhượng” Idlib cho Nga vì mục tiêu khác ở Syria?

Theo Middleeast Monitor, dù lệnh ngừng bắn hồi tháng 9 năm ngoái được Nga và Thổ Nhĩ Kỳ ký kết nhằm mục tiêu lập vùng đệm ở tỉnh Idlib, nơi cuối cùng vẫn còn thuộc quyền kiểm soát của khủng bố ở Syria, vẫn còn nghi vấn rằng một cuộc tấn công lớn sẽ được triển khai vào khu vực này. Đồng thời, việc chính quyền Syria nỗ lực giành lại tỉnh này vẫn dường như là điều không thể tránh được. Điều phối viên tổ chức cứu trợ khẩn cấp và các vấn đề nhân đạo của Liên Hợp Quốc, Mark Lowcock nhận định rằng một “cuộc tấn công quân sự quy mô lớn nhằm vào Idlib sẽ tạo nên thảm họa nhân đạo tồi tệ nhất thế kỷ 21”.

Cuộc tấn công quy mô lớn vào tỉnh Idlib từng được Syria triển khai và chắc chắn để lại nhiều tác động nhưng lý do lớn nhất khiến Damascus vẫn tấn công vào Idlib đó là bởi Nga đã cho phép lệnh ngừng bắn bị phá vỡ và các kế hoạch biến Idlib thành vùng giảm xung đột bị hủy bỏ.

Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ giữ im lặng bất thường và điều này dẫn tới nghi vấn rằng Ankara đã có thỏa thuận với Nga nhằm trao đổi các khu vực Nam Idlib để đổi lấy Rifaat, khu vực do người Kurd kiểm soát ở phía Đông Bắc.

Nếu điều này là sự thực, thì đây sẽ là điều bất lợi cho mối quan hệ của Thổ Nhĩ Kỳ với lực lượng đối lập Syria cũng như quan điểm của nước này trong cuộc xung đột. Bởi lẽ như vậy nghĩa là Ankara đã “bán đứng” các nhóm mà nước này có quan hệ tốt như HTS cũng như việc bảo vệ Idlib.

Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn dùng các nỗ lực ngoại giao nhằm ngăn chặn cuộc tấn công vào Idlib.

Một cuộc tấn công vào Idlib không mang lại ích lợi cho Thổ Nhĩ Kỳ. Ankara đã ký thỏa thuận với EU năm 2015 để ngăn chặn dòng người di cư từ biên giới Thổ Nhĩ Kỳ vào châu Âu. Việc hơn 3 triệu người Syria di cư là thảm họa cho mục tiêu này.

Mặt khác, sự chú ý của Thổ Nhĩ Kỳ cũng tập trung vào các lực lượng người Kurd đang nắm giữ các thị trấn và khu vực ở Bắc Syria. Năm 2018, cuộc chiến ở Afrin trong “Chiến dịch nhành Oliu” được triển khai đã đẩy toàn bộ Các đơn vị bảo vệ người Kurd ra khỏi biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria nhằm ngăn chặn khả năng hình thành nhà nước độc lập người Kurd ra khỏi khu vực.

Kể từ đó, mục tiêu của Thổ Nhĩ Kỳ tập trung vào Tal Rifaat và xem đây là địa thế quan trọng tiếp theo giữa Ankara và Aleppo. Hồi tháng 3, các nhóm lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ đã giải phóng Tal Rifaat sau khi có lời kêu gọi Ankara giúp chống lại người Kurd. Tuy nhiên, thành phố này vẫn là mục tiêu của các cuộc không kích của các đơn vị bảo vệ người Kurd.

Ở Idlib, Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa các tay súng của lực lượng đối lập Syria tới để tăng cường cho mặt trận tiền tuyến. Trong khi đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan đã lên án chính quyền ông Assad nỗ lực phá hoại mối quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Nga bằng cách mở cuộc tấn công.

Động thái của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria đã mang đến sự thương lượng về địa chính trị rộng mở hơn của nước này với Nga, đặc biệt trong bối cảnh quan hệ Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đang hết sức căng thẳng vài năm qua. Vào năm 2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố chiến lược riêng về Syria bằng tuyên bố quy tập người Kurd chống khủng bố. Tất nhiên, điều này khiến Ankara lo ngại về nguy cơ bất ổn ở biên giới nước này.

Điều này đẩy Thổ Nhĩ Kỳ xích lại gần Nga. Nga đã bán hệ thống phòng thủ tân tiến S-400 cho Ankara và vũ khí này được cho là gây hại cho an ninh NATO.

Dù Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đứng ở những bên khác nhau trong cuộc chiến ở Syria nhưng rõ ràng việc Thổ Nhĩ Kỳ là một đồng minh với Nga trong ủng hộ ông Assad thì tốt hơn là bảo vệ người Kurd mà nước này xem là “kẻ thù” trong nhiều thập kỷ.

Tuy nhiên, rõ ràng Ankara giành nhiều ích lợi khi duy trì lệnh ngừng bắn ở Idllib và đảm bảo điều kiện sống ở đây cho người Syria, tránh được làn sóng người tị nạn vào nước này.

Và ông Erdogan đã áp dụng các biện pháp cần thiết để mở đường cho lệnh ngừng bắn mới ở Idlib và chỉ trích thẳng với ông Assad chứ không phải Nga. Thổ Nhĩ Kỳ có những tính toán của riêng mình.

Xem thêm >> Từ Syria đến S-400: Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng phơi bày "sự yếu đuối" trước uy thế của Nga?