Thiếu nguồn lực, cơ chế đặc thù để cơ cấu các tổ chức tín dụng yếu kém

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng mới ký văn bản gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV về giám sát chuyên đề, chất vấn và nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề, chất vấn từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến hết kỳ họp thứ 4 đối với lĩnh vực ngân hàng, bên cạnh việc xử lý nợ xấu nội bảng xác định theo Thông tư 11/2021/TT-NHNN.

Một trong những nội dung này là việc thực hiện thực hiện Nghị quyết số 42 của Quốc hội về xử lý nợ xấu, thực hiện quyết liệt các biện pháp thu hồi nợ, sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng, ngăn ngừa, hạn chế tối đa nợ xấu mới phát sinh.

Xử lý nợ xấu vẫn gặp nhiều khó khăn

Báo cáo nêu rõ, từ năm 2012 đến nay, các tổ chức tín dụng đã tích cực nâng cao chất lượng tài sản, kiểm soát chất lượng tín dụng và xử lý nợ xấu, đặc biệt là nỗ lực xử lý nợ xấu bằng các biện pháp đôn đốc thu hồi nợ, sử dụng dự phòng rủi ro.

Kết quả, tính đến thời điểm cuối tháng 5/2023, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được 1.641,8 nghìn tỷ đồng nợ xấu.

Trong đó, tổ chức tín dụng tự xử lý ở mức cao 1.223 nghìn tỷ đồng (chiếm 74,5% trong tổng nợ xấu được xử lý), còn lại là bán nợ (bao gồm bán cho VAMC và tổ chức, cá nhân khác) 418.800 tỷ đồng, chiếm 25,5% trong tổng nợ xấu được xử lý.

Tính riêng trong 5 tháng đầu năm 2023, toàn hệ thống xử lý được 75.000 tỷ đồng nợ xấu, tăng 5.800 tỷ đồng (tăng 8,4%) so với cùng kỳ năm trước.

Bên cạnh việc xử lý nợ xấu nội bảng, kết quả xử lý nợ xấu xác định theo Nghị quyết 42 cũng đạt được kết quả tích cực. Lũy kế từ khi Nghị quyết có hiệu lực (ngày 15/8/2017) đến cuối tháng 5/2023, toàn hệ thống đã xử lý được 419.800 tỷ đồng nợ xấu xác định theo Nghị quyết 42 .

Đến cuối tháng 5/2023, tỉ lệ nợ xấu nội bảng là 3,65% (cao hơn mức 2% cuối năm 2022 và mức 1,69% cuối năm 2020). Tỉ lệ nợ xấu nội bảng, nợ bán VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn của hệ thống các tổ chức tín dụng là 5,46%  so với tổng dư nợ (tăng so với mức 4,21% vào cuối năm 2022).

Theo Ngân hàng Nhà nước, chất lượng tín dụng của hệ thống các tổ chức tín dụng có thể tiếp tục chịu áp lực từ nhiều yếu tố.

Trong đó, diễn biến tình hình kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước có nhiều điểm bất lợi, gây ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh, khả năng trả nợ của khách hàng, làm gia tăng nợ xấu, gây áp lực trong việc trích lập dự phòng để xử lý nợ xấu cũng như tiến độ xử lý tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

Bên cạnh đó, công tác xử lý nợ xấu vẫn gặp nhiều khó khăn, trong đó phải kể đến việc doanh nghiệp đang chịu những tác động bất lợi, tiêu cực từ môi trường bên ngoài, làm suy giảm khả năng trả các khoản nợ quá hạn của các hộ gia đình và doanh nghiệp.

Khuôn khổ pháp lý liên quan đến cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu chưa được hoàn thiện; thiếu các cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích các nhà đầu tư trong nước và ngoài nước tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu.

Chưa kể, thị trường BĐS gặp nhiều khó khăn, thanh khoản thấp, gây khó khăn trong việc xử lý tài sản bảo đảm là BĐS; Thị trường mua, bán nợ vẫn còn nhiều hạn chế…

“Ý thức trả nợ của một bộ phận khách hàng còn thấp, thiếu chủ động, không hợp tác, chây ì, chống đối trong việc trả nợ và bàn giao tài sản bảo đảm khiến quá trình thu hồi, xử lý nợ xấu của tổ chức tín dụng kéo dài, kém hiệu quả”, báo cáo nêu rõ.

Theo Ngân hàng Nhà nước, việc cơ cấu lại các tổ chức yếu kém còn thiếu nguồn lực và cơ chế đặc thù để xử lý triệt để. Một số tập đoàn, tổng công ty Nhà nước thiếu nguồn lực để xử lý tổn thất và thực hiện cơ cấu lại tổ chức tín dụng phi ngân hàng do mình làm chủ sở hữu hoặc là cổ đông lớn.

Sẽ giám sát hoạt động của các tổ chức tín dụng

Về giải pháp trong thời gian tới, phía Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về tiền tệ, hoạt động ngân hàng, cơ cấu lại và xử lý nợ xấu trên cơ sở tuân thủ đầy đủ các quy luật của kinh tế thị trường, theo thông lệ quốc tế và đáp ứng yêu cầu hội nhập, phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Tiếp tục triển khai thực hiện Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định 689 ngày 8/6/2022 và Kế hoạch hành động của ngành ngân hàng kèm theo Quyết định số 1382 ngày 2/8/2022, góp phần đẩy mạnh xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng, ngăn ngừa, hạn chế tối đa nợ xấu mới phát sinh.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát tình hình hoạt động của các tổ chức tín dụng. Trong đó lưu ý chất lượng tín dụng, tình hình xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng nhằm phát hiện các dấu hiệu tiềm ẩn rủi ro, hành vi vi phạm pháp luật để có biện pháp phòng ngừa, xử lý phù hợp (nếu cần thiết).