Quan hệ nồng ấm với Nga, Thổ Nhĩ Kỳ đứng trước canh bạc lớn?

Theo National Post, Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đang trên đà căng thẳng và tương lai của Thổ Nhĩ Kỳ trở thành thành viên của tổ chức hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cũng trong tình trạng tương tự.

Nguyên nhân của sự trắc trở này nằm ở việc Thổ Nhĩ Kỳ cam kết mua hệ thống phòng thủ S-400 của Nga. Mỹ tuyên bố rằng những tên lửa này không tương thích với  tiêm kích F-35 mới mà Thổ Nhĩ Kỳ cũng cam kết mua từ Mỹ.

Người Thổ Nhĩ Kỳ đã là một bên tham gia sản xuất F-35 gần như ngay từ đầu và đang sản xuất một số thiết bị F-35 như một phần của chuỗi liên kết. Thổ Nhĩ Kỳ thậm chí đã nhận được 2 trong số 100 máy bay đầu tiên, mặc dù hai máy bay chiến đấu này vẫn ở Mỹ.

Người Mỹ tin rằng không chỉ hệ thống tên lửa của Nga không tương thích với F-35, mà công nghệ của hai hệ thống này sẽ tích hợp vào nhau, mang đến cho người Nga cái nhìn sâu sắc về năng lực của F-35.

Kể từ thời điểm này, Mỹ đã ngừng giao các bộ phận F-35 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất và các nhà lãnh đạo quân sự Mỹ đã hối thúc chính phủ của họ hủy bỏ quyết định bán máy bay chiến đấu tiên tiến cho Thổ Nhĩ Kỳ.

Mỹ không đơn độc trong việc phản đối quyết định mua S-400 của Nga bởi các nước NATO khác cũng không thoải mái. Quyết định của Thổ Nhĩ Kỳ như một đòn giáng có chủ ý vào cả Mỹ và NATO, làm dấy lên suy đoán rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang đặt mối quan hệ nồng ấm hơn với Nga ở mức cao hơn ngay cả khi tư cách thành viên NATO bị đe dọa.

Ankara là thành viên của NATO từ năm 1952 khi nước này và đối thủ Hy Lạp gia nhập liên minh. Vào thời điểm đó, hai quốc gia này được coi là quan trọng về mặt địa lý đối với NATO và được cho là đang hình thành nên sườn phía nam của Liên minh và củng cố bờ biển phía bắc Địa Trung Hải trong việc ngăn chặn Liên Xô. Một trong những tài sản quan trọng của Thổ Nhĩ Kỳ là căn cứ không quân Incirlik, trên bờ phía nam Thổ Nhĩ Kỳ và rất gần Syria. Nơi đây vẫn là một căn cứ lớn của Mỹ và NATO và được cho là nắm giữ hàng trăm vũ khí hạt nhân chiến thuật của Mỹ.

Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay đã đi một chặng đường dài từ Thổ Nhĩ Kỳ của 20 năm trước. Sau thời điểm đó, quốc gia này được coi là một nền dân chủ Hồi giáo ôn hòa với hệ thống ủng hộ tự do thịnh vượng. Trên thực tế, vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, người ta đã nói nhiều về việc Thổ Nhĩ Kỳ cuối cùng sẽ gia nhập Liên minh châu Âu. Một loạt các cuộc đàm phán thăm dò thậm chí đã diễn ra để xác định cách thức và trong hoàn cảnh nào, liên minh Thổ Nhĩ Kỳ và EU sẽ diễn ra. Tuy nhiên, các cuộc thảo luận không bao giờ đi đến đâu.

Việc EU ngày càng dè dặt về một liên minh với Thổ Nhĩ Kỳ song song với sự trỗi dậy của ông Recep Tayyip Erdogan và Đảng Công lý và Phát triển của ông. Ông Erdogan cũng là người có những chính sách nội bộ cứng rắn.  

Ngoài ra, một điều khiến quan hệ Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ trên bờ xung đột là số phận của người Kurd ở Syria. Ankara muốn loại bỏ người Kurd ra khỏi vai trò một nhân tố trong khu vực trong khi Mỹ tiếp tục bảo vệ họ.

Quan hệ nồng ấm với Nga, ông Erdogan đang tham gia một canh bạc lớn. Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã là đối thủ trong nhiều thế kỷ đọ sức với nhau cả về tôn giáo, sắc tộc và địa chính trị. NATO khó có thể kết nạp Thổ Nhĩ Kỳ trong khi đó Nga lại là một câu chuyện khác.

Xem thêm >> Không phải S-400, sự hậu thuẫn cho “mối đe dọa” mới phá hủy quan hệ Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ