Loạt nghiên cứu mới mở ra hy vọng vắc-xin có thể "cản bước" Omicron

Tuy vậy, chủng virus đột biến cao này vẫn sẽ gây ra nhiều ca nhiễm đột phá ở những người đã tiêm chủng và những người từng nhiễm các chủng virus khác.

Theo New York Times, tại cuộc họp của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 15/12, các nhà khoa học đã báo cáo một số nghiên cứu cho thấy, tế bào T ở những người được tiêm vắc-xin ngừa Covid-19 có thể bảo vệ mạnh mẽ chống lại biến chủng Omicron, giúp ngăn ngừa triệu chứng nặng, nhập viện và tử vong.

Tuần qua, giới khoa học nhận thấy ngày càng rõ ràng rằng Omicron có thể né tránh kháng thể - một phần của tuyến phòng thủ đầu tiên của cơ thể. Điều này giải thích tại sao số ca nhiễm biến thể mới này đang bùng nổ ở nhiều quốc gia. Nhưng, kháng thể không phải yếu tố đóng vai trò quan trọng duy nhất trong phản ứng miễn dịch của con người chống lại virus. Thực tế, tế bào T có vai trò riêng của chúng.

Tiến sĩ Wendy Burgers thuộc Đại học Cape Town giới thiệu tại buổi thuyết trình về nghiên cứu mới mà bà và đồng nghiệp đã thực hiện trong những ngày gần đây: "Tin tốt là phản ứng của tế bào T phần lớn được duy trì đối với Omicron".

Cùng ngày 15/12, Tiến sĩ Anthony Fauci, cố vấn y tế hàng đầu của Nhà Trắng về chống dịch Covid-19, cũng đã chia sẻ dữ liệu phân tích sơ bộ về công dụng của vắc-xin Moderna. Ông Fauci cho biết, họ nhận thấy lượng kháng thể sau khi tiêm 2 mũi không đủ để chống lại Omicron trong phòng thí nghiệm, song khả năng bảo vệ đã tăng lên sau mũi thứ 3.

Các nhà nghiên cứu khác dự cuộc họp của WHO công bố kết quả tương tự cho thấy, liều tăng cường của vắc-xin Moderna hoặc Prizer/BioNTech có thể nâng lượng kháng thể lên mức đủ cao để chống lại Omicron mạnh mẽ hơn.

Mặc dù nghiên cứu mới chỉ dựa trên những quan sát sơ bộ trong phòng thí nghiệm nhưng là một tín hiệu đáng mừng trong loạt dữ liệu mới đáng lo ngại về Omicron, được phát hiện lần đầu tại Nam Phi vào cuối tháng 11.

Theo các chuyên gia, việc lây nhiễm Omicron đang xảy ra thường xuyên hơn ở hai nhóm người có kháng thể: Người đã tiêm vắc-xin và người vừa khỏi Covid-19. Tuần qua, các nhà khoa học Nam Phi báo cáo rằng 2 liều vắc-xin Pfizer có 33% hiệu quả ngăn ngừa Omicron, giảm rõ rệt so với các biến thể cũ. Hai liều vắc-xin này cung cấp khả năng bảo vệ vào khoảng 70% đối với tình trạng nhập viện và tử vong, giảm so với mức 95% trước khi phát hiện Omicron.

Tại cuộc họp của WHO hôm 15/12, Tiến sĩ Fauci đã trình bày các thí nghiệm tại Viện Y tế Quốc gia, trong đó các nhà khoa học lấy huyết thanh từ những người đã tiêm 2 liều vắc-xin Moderna và từ những người khác đã tiêm liều thứ ba. Sau đó, họ trộn huyết thanh với virus được thiết kế để mang các protein bề mặt của Omicron. Kết quả, những "virus giả" đã lẩn tránh được nhiều kháng thể ở người đã tiêm 2 liều vắc-xin, nhưng chúng không thể xâm nhập vào tế bào của người đã tiêm 3 liều. Vì vậy, Tiến sĩ Fauci kêu gọi mọi người tiêm vắc-xin đầy đủ. Đặc biệt, tại vùng bị ảnh hưởng bởi Omicron, nếu đã hoàn thành tiêm chủng, hãy đi tiêm liều bổ sung.

Trước nguy cơ làn sóng lây nhiễm Omicron tiềm ẩn có thể áp đảo hệ thống chăm sóc y tế, nhiều quốc gia đang gấp rút triển khai tiêm liều tăng cường cho người dân, nhưng Omicron đang lây lan nhanh đến mức có thể vượt xa ngay cả những nỗ lực tốt nhất.

Viễn cảnh trên khiến nhiều nhà khoa học kỳ vọng tế bào T sẽ đóng vai trò là một phương án dự phòng hữu hiệu khi các kháng thể thất bại. Nếu các tế bào miễn dịch này có thể chống lại Omicron, chúng cũng sẽ ngăn được nhiều bệnh nhiễm trùng khác chuyển thành bệnh nặng.

Sau khi một tế bào bị nhiễm SARS-CoV-2, tế bào T có thể học cách nhận ra các đoạn protein của virus nằm ở bề mặt ngoài của tế bào. Sau đó, các tế bào T sẽ tiêu diệt tế bào bị nhiễm bệnh, hoặc cảnh báo hệ thống miễn dịch khởi động một cuộc tấn công mạnh mẽ hơn chống lại virus.

Tiến sĩ Alessandro Sette, nhà nghiên cứu tại Viện Miễn dịch học La Jolla và Tiến sĩ Andrew Redd thuộc Viện Y tế Quốc gia đã báo cáo rằng mặc dù Omicron có nhiều đột biến nhưng hầu hết các đoạn protein được tế bào T nhận diện đều giống hệt với các biến thể khác. Những phát hiện đó cho thấy rằng các tế bào T được huấn luyện bởi vắc-xin hoặc nhiễm bệnh trước đó sẽ phản ứng mạnh mẽ với Omicron, thay vì đứng yên. Tiến sĩ Sette cho biết: “Có vẻ như phản ứng của tế bào T vẫn được bảo toàn phần lớn”.

Tiến sĩ Burgers và các đồng nghiệp đã kiểm tra khả năng đó bằng cách thu thập các tế bào T từ 16 người được tiêm 2 liều vắc-xin Pfizer và cho các tế bào T đó tiếp xúc với đoạn protein của biến thể Omicron. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng phản ứng của tế bào T đối với biến chủng này mạnh hơn khoảng 70% so với phản ứng của chúng đối với SARS-CoV-2 ban đầu.

Tuy nhiên, các nhà khoa học lưu ý, đây chỉ là những dữ liệu trong phòng thí nghiệm. Vì vậy sẽ mất vài tuần nữa mới xác định được tế bào T ngăn ngừa nguy cơ nhiễm nặng tốt như thế nào.

Minh Hoa (t/h theo Dân Trí, TTXVN)