Làm hòa chưa lâu, Thổ Nhĩ Kỳ lại "bung đầu nóng" ở Idlib: "Thuốc nổ" đặt sát chân Nga?

Thùng thuốc nổ HTS

Tỉnh Idlib ở Syria có dân số khoảng bốn triệu người. Khoảng một nửa trong số đó là dân bản địa. Phần lớn nửa còn lại là những người di tản từ nơi khác đến theo cách tự nguyện và bắt buộc.

Những người này được hưởng sự an toàn tương đối đến từ thỏa thuận giảm leo thang giữa Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2017, được tái khẳng định lần nữa với thỏa thuận ngừng bắn Nga-Thổ Nhĩ Kỳ tại Sochi vào tháng 9/2018.

Nhưng phần lớn trong số người di tản đó là một hỗn hợp nguy hiểm với các phe nhóm thành viên quân nổi dậy bỏ chạy đến Idlib sau khi thất bại hoặc bị bao vây ở các khu vực chiến trường khác trên toàn Syria.

Lực lượng phiến quân chính trong “thùng thuốc nổ” này là Hayat Tahrir Al-Sham (HTS). Kể từ tháng 12, HTS, nhóm phiến quân được đổi tên từ Mặt trận Al-Nusra có liên quan đến Al-Qaeda, đã tham gia vào cuộc leo thang ăn miếng trả miếng với quân đội Syria.

Lực lượng Syria được hỗ trợ bởi người Nga, quốc gia đang điều phối các bước đi quan trọng trên chiến trường. Chính Nga đã thiết lập lệnh ngừng bắn gần đây với Thổ Nhĩ Kỳ để giải quyết bế tắc Idlib – điểm nóng cuối cùng trong cuộc chiến dai dẳng ở Syria.

Hôm 30/1, các cứ điểm của quân đội Syria ở Al-Tah, Abu Harif và Al-Samaka ở vùng nông thôn Idlib đã bị tấn công bởi các nhóm khủng bố, theo truyền thông Nga và Syria.

Cuộc tấn công được cho là đã thực hiện theo cách rất táo bạo, có chiến thuật và sử dụng vũ khí hạng nặng, như xe bọc thép có thể chịu được hỏa lực mạnh và máy bay không người lái được sử dụng cho các nhiệm vụ trinh sát và nhắm mục tiêu.

Hãng thông tấn Interfax của Nga đưa tin có 40 người chết và 50 người bị thương tại các địa điểm bị tấn công. Hãng thông tấn nhà nước Syria đã trích dẫn số liệu tương tự. Cả hai hãng tin đều không đề cập đến thương vong của Nga, nhưng có thông tin cho rằng lính Nga có thể đã bị thương.

Ngày hôm sau, Syria tuyên bố tái bố trí lại lực lượng, trong đó lực lượng Nga đã rút lui ở một khoảng cách đáng kể so với mặt trận. Sự im lặng sau cuộc tấn công là một chi tiết khiến giới quan sát đặt dấu hỏi.

Nhiều người cho rằng con số thương vong chính thức có thể thấp hơn đáng kể so với con số thực tế bởi đây vốn là một điểm tập hợp và thiết lập quân sự quy mô lớn, chuyên gia Khaled Okasha từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Ai Cập nhấn mạnh.

Nơi đây có các cơ sở tiếp nhận quân và chuẩn bị trang thiết bị cho các trận chiến quyết định. Trong đó, lực lượng Nga được giao tham gia lập kế hoạch và thời gian cho các hoạt động chung.

Lý do các lực lượng Syria-Nga tập trung ở khu vực này là để dự kiến ​​thực hiện kế hoạch chuẩn bị kiểm soát các khu vực quan trọng sắp tới như Al-Rashingin và Al-Liramoun.

Thông điệp của Thổ Nhĩ Kỳ

Về cơ bản, người Nga vẫn đang phối hợp chặt chẽ với người Thổ Nhĩ Kỳ trước mỗi kế hoạch kiểm soát khu vực mới để diễn biến đi theo đúng kịch bản. Theo đó, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ có nhiệm vụ sơ tán phiến quân ra khỏi khu vực để người Nga bước vào một cách dễ dàng.

Sau thỏa thuận ở Sochi, Ankara đã tuân thủ nghĩa vụ này bằng cách sơ tán lực lượng phiến quân khỏi các khu vực được chỉ định để cho phép các lực lượng Chính phủ tái khẳng định quyền kiểm soát, đồng thời sử dụng cho các mục đích an ninh và quân sự khác nhau.

Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ sớm thấy mình rơi vào tình huống bất lợi và khó xử. Để đổi lấy việc dọn đường cho các lực lượng Chính phủ ở Idlib, Ankara hy vọng chính quyền Syria và người Nga sẽ đáp lại bằng cách dọn đường cho lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ cùng dân quân đồng minh ở khu vực người Kurd, miền Bắc Syria.

Nhưng tình hình tại đó vẫn chưa hề có chuyển biến nào như mong đợi. Chính vì điều này, Thổ Nhĩ Kỳ đã tính toán đến “quân bài” Libya.

Theo chuyên gia Khaled Okasha, cuộc tấn công mới nhất của HTS ở Idlib đã gửi một thông điệp đặc biệt khó chịu của Thổ Nhĩ Kỳ tới Nga, bày tỏ sự thất vọng của Ankara về sự thể hiện của Moscow liên quan đến cuộc xung đột Libya.

Mặc dù hai bên đã có với nhau sự phối hợp chặt chẽ về vấn đề Libya cũng như song song với bế tắc Idlib – Thổ Nhĩ Kỳ hiện tại không hài lòng với những gì mình đạt được.

Một tháng trước, Tổng thống Erdogan đã đón tiếp người đồng cấp Putin tại Ankara và sau một vòng đàm phán cấp cao, họ đã làm cả thế giới ngạc nhiên khi đưa ra sáng kiến ​​ngừng bắn ở Libya và Idlib.

Ngay lập tức sau đó, đại diện hai bên xung đột ở Libya đã bay tới Moscow để đàm phán. Nhưng cuối cùng, không có thỏa thuận nào đạt được và Ankara không hài lòng với diễn biến và đổ lỗi cho người Nga vì đã không đưa ra các điều kiện cần thiết để kết thúc cuộc đàm phán về Libya.

Chính vì lý do này, chuyên gia Khaled Okasha tin rằng, Thổ Nhĩ Kỳ đã chuyển sang sử dụng "thùng thuốc nổ" có sẵn để dằn mặt Nga. Thùng thuốc nổ đó được dán nhãn HTS, được gửi tới người Nga với thông điệp rằng: Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng hủy bỏ thỏa thuận lớn với người Nga ở Syria nếu không đạt được những gì mình muốn ở Libya cũng như vấn đề người Kurd.