Khẩn cấp "vực dậy" ngành nông nghiệp sau tổn thương nặng nề vì đại dịch Corona

Hạn chế giao dịch, dư cung cục bộ

Chiều nay, (ngày 3/2), bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn (NN&PTNT) và bộ Công thương đã họp khẩn với lãnh đạo nhiều địa phương để bàn giải pháp “cứu” nông sản trước sự “tổn thương” do ảnh hưởng bởi virus Corona gây ra.

Theo báo cáo từ bộ NN&PTNT, Tình hình thương mại nông sản Việt Nam - Trung Quốc, năm 2019, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông lâm thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc đạt 8,47 tỷ USD, giảm 2,6% so với cùng kỳ năm 2018.

Trong đó, các sản phẩm xuất khẩu giảm so với cùng kỳ năm 2018 bao gồm: rau quả đạt 2,42 tỷ USD giảm 13,6%, sắn và sản phẩm sắn đạt 864 triệu USD giảm 2,4% so với cùng kỳ 2018, gạo đạt 240 triệu USD giảm 64,8% so với cùng kỳ năm 2018, cà phê đạt 101 triệu USD giảm 7,7% so với cùng kỳ năm 2018.

Bước sang năm 2020, ngành nông nghiệp đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức tác động từ xung đột thương mại giữa các nền kinh tế lớn, làm cho sản xuất, xuất nhập khẩu nông sản chủ lực luôn đứng trước những rủi ro; các nước gia tăng áp dụng các biện pháp bảo hộ, hàng rào kỹ thuật, các quy định mới về truy xuất nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm ngày càng cao hơn.

Đặc biệt, kể từ đầu tháng 1/2020 đến nay, diễn biến bệnh viêm phổi cấp do chủng mới của virus Corona gây ra diễn biến phức tạp và đang lây lan nhanh tại Trung Quốc, tác động đến nhiều nước trên thế giới và tình hình thương mại nông lâm thủy sản của Việt Nam với các thị trường, đặc biệt là thị trường Trung Quốc.

Trước diễn biến phức tạp, khó lường của dịch viêm phổi cấp trong những ngày gần đây và những động thái của Chính phủ Trung Quốc trong việc hạn chế giao dịch hàng hóa để tránh tình trạng tập trung đông người tạo điều kiện cho dịch bệnh có cơ sở lây lan trên diện rộng, dự báo dịch viêm phổi cấp sẽ có những tác động tiêu cực đến thương mại nông lâm thủy sản hai nước.

Cụ thể, xuất khẩu nông sản dự báo sẽ gặp nhiều thách thức; đối với mặt hàng trái cây chủ lực, nhất là thanh long, dưa hấu chiếm tỷ trọng lớn phục vụ thị trường Trung Quốc trong dịp cao điểm Tết Nguyên đán và lễ sau Tết. Qua rà soát, từ nay đến hết Rằm tháng Giêng (Âm lịch), tại tỉnh Long An, lượng thu hoạch thanh long khoảng 21.600 tấn. Đợt tiếp theo từ ngày 8/2-28/2 thu hoạch khoảng 54.000 tấn. Đầu tháng 3, tại Tiền Giang thu hoạch khoảng 10.000 tấn, Bình Thuận khoảng 100.000 tấn...

Hầu hết các sản phẩm trái cây nêu trên là xuất khẩu tươi, chưa qua chế biến. Tuy các địa phương đã hướng dẫn, chủ động trong điều chỉnh kế hoạch sản xuất nhưng tình trạng ùn tắc, dư cung cục bộ sẽ diễn ra do việc hạn chế giao dịch tại khu vực chợ biên giới trên địa bàn tỉnh Quảng Tây, Vân Nam, lịch nghỉ Tết Nguyên đán của Trung Quốc kéo dài và các biện pháp đảm bảo công tác phòng chống dịch viêm phổi cấp được triển khai từ cả hai phía.

Theo cập nhật đến tối ngày 2/2/2020, có khoảng 175 xe thanh long loại 20 tấn/xe tại Lạng Sơn chưa thể thông quan.

Đối với các sản phẩm từ chăn nuôi được xuất khẩu sang Trung Quốc, đặc biệt là sản phẩm sữa Việt Nam mới được phép xuất khẩu chính ngạch từ tháng 10/2019, việc xuất khẩu sẽ gặp khó khăn khi thông thương nội địa và quốc tế của Trung Quốc bị đình trệ do tác động của dịch bệnh Corona.

Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc năm 2019 vẫn có mức độ tăng trưởng khá (tăng 22% so với 2018). Tuy nhiên trong quý 1 năm 2020, do Trung Quốc đã thông báo tạm dừng khiến cho việc xuất khẩu thủy sản gặp khó khăn về thời điểm giao hàng.

Cụ thể, nhiều nhà nhập khẩu Trung Quốc đã thông báo cho các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam tạm dừng việc giao hàng cho đến hết ngày 9/2/2020 hoặc cho đến khi có thông tin bình thường hóa các hoạt động trở lại từ Chính phủ Trung Quốc.

Theo phân tích của Thứ trưởng bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, giao thông hạn chế sẽ cản trở hoạt động giao dịch, trao đổi, làm việc giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý hai bên trong lĩnh vực thương mại nông sản.

“Việc tạm dừng đường bay, khó khăn trong giao thông giữa hai nước sẽ gây ảnh hưởng lớn đối với hoạt động giao dịch, làm việc trao đổi của doanh nghiệp hai nước, đặc biệt đối với các hoạt động vận chuyển hàng hóa nông sản bằng đường hàng không, đường thủy, đường bộ…

Sau dịp nghỉ Tết Nguyên đán Canh Tý đến 9/2/2020, nếu dịch viêm phổi cấp không được kiểm soát hiệu quả, lây lan trên diện rộng thì không loại trừ Chính phủ Trung Quốc sẽ tiếp tục phải áp dụng các biện pháp mạnh mẽ hơn nữa để ngăn chặn lây lan dịch bệnh, dẫn tới tình hình xuất nhập khẩu nông sản của Việt Nam có nguy cơ chịu tác động ảnh hưởng rất cao”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhận định.

“Vực dậy” nông nghiệp sau tổn thương nặng nề

Bộ trưởng bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường nhận định, khi dịch viêm phổi cấp xảy ra, lĩnh vực nông nghiệp chịu tổn thương mạnh nhất, bởi Trung Quốc là thị trường khổng lồ của nhiều mặt hàng nông, lâm, thủy sản của Việt Nam.

Chính vì vậy, nhiệm vụ trước mắt đặt ra, các đơn vị Bộ triển khai các giải pháp trong thời gian tới để “giải cứu” nông sản. Trong thời gian tới, đoàn công tác do lãnh đạo bộ NN&PTNT dẫn đầu cùng các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Dubai (UAE) từ 15/2 để mở rộng thị trường Trung Đông; sang Hoa Kỳ từ 22/2; sang Brazil trong tháng 3/2020... để mở rộng thị trường cho nông sản Việt.

Bộ NN&PTNT cũng đưa ra các phương án trước trường hợp dịch kéo dài nhiều tháng, nhiều quý. Kiến nghị với bộ Công thương, đại diện bộ NN&PTNT cho rằng, cần chỉ đạo các thương vụ, văn phòng Xúc tiến thương mại Việt Nam ở nước ngoài đẩy mạnh thúc đẩy xuất khẩu snag thị trường tiềm năng; tăng cường quản lý nhà nước về thương mại, quản lý thị trường, lưu thông, cung ứng hàng hóa...

Bên cạnh đó, Bộ cũng kiến nghị với bộ Ngoại giao chỉ đạo thường xuyên trao đổi thông tin với Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc để liên hệ với Tổng cục Hải quan Trung Quốc thu xếp các chuyến công tác của chuyên gia Trung Quốc sang Việt Nam trong quý 1, quý 2 năm 2020 để tháo gỡ khó khăn…

Bộ kiến nghị với bộ Thông tin & Truyền thông chỉ đạo các cơ quan báo chí, truyền thông cập nhật, đưa tin chính xác về hoạt động xuất nhập khẩu nông sản; tuyên truyền, cổ vũ, khích lệ cộng đồng doanh nghiệp đẩy mạnh chế biến, tiêu thụ trong nước và phục vụ xuất khẩu.

Bộ NN&PTNT cũng kiến nghị các tỉnh, thành phố chỉ đạo các sở NN&PTNT và sở Công thương thường xuyên theo dõi sát tình hình sản xuất và lưu thông nông sản ở địa phương, không bị ứ đọng cục bộ, kịp thời thông báo tình hình đến các doanh nghiệp và người sản xuất để chủ động trong điều chỉnh kế hoạch sản xuất và nhu cầu của thị trường tiêu thụ.

Đặc biệt, với các địa phương có diện tích trồng thanh long lớn, cần có kế hoạch điều chỉnh sản lượng sản phẩm trái vụ để thích ứng với tình hình hiện nay, tập trung quy hoạch đầu tư vùng trồng để nâng cao chất lượng sản phẩm…