HSBC: Việt Nam chuẩn bị cho thời kỳ xuất khẩu “ngủ đông”

Việt Nam vẫn đang hưởng lợi sau khi mở cửa trở lại, với doanh thu bán lẻ tháng 11 tăng 17% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù tăng trưởng liên tiếp đang có dấu hiệu chậm lại, khả năng phục hồi vẫn còn.

Chỉ số PMI sản xuất trong tháng 11 cũng đã rơi vào vùng thu hẹp lần đầu tiên trong năm 2022. Đơn hàng mới, giá bán và việc làm đều xuống thấp, cho thấy tâm lý thị trường đang không tốt.

HSBC nâng dự báo tăng trưởng năm 2022 lên 8,1%

Theo báo cáo kinh tế vĩ mô châu Á được cập nhật hàng quý của HSBC, trong quý III/2022, GDP Việt Nam tăng 13,7% so với cùng kỳ năm trước nhờ lĩnh vực bên ngoài vững vàng và nhu cầu trong nước mạnh mẽ. Thế nhưng, bức tranh triển vọng tăng trưởng giờ đây lại bị phủ lên một bóng mây từ những trở ngại về thương mại gia tăng.

Ba quý đầu năm 2022, sau khi tăng trưởng hơn 17% so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên tăng trưởng xuất khẩu đã giảm tốc nhanh chóng trong tháng 10. Trong vòng hai năm trở lại đây, tháng 11 chứng kiến lần sụt giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước.

Nguyên nhân chính đến từ lĩnh vực điện tử vốn chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Mặc dù vậy, dữ liệu gần đây cho thấy suy giảm xuất khẩu diễn ra ở nhiều lĩnh vực, bao gồm dệt may/da giày, sản phẩm gỗ và máy móc. Cụ thể, suy thoái kinh tế ở Mỹ càng khiến tình hình trở nên khó khăn hơn vì Mỹ là thị trường lớn nhất của nhiều mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam.

Điểm sáng tích cực là nhu cầu trong nước phần nào đem tới cứu cánh, nhờ thị trường lao động tiếp tục phục hồi. Tỉ lệ thất nghiệp đã giảm xuống 2,3% tính tới Quý III/2022, tỉ lệ này vẫn có khả năng giảm tiếp khi nhiều công việc tập trung trong lĩnh vực liên quan tới du lịch. Mặc dù du khách đã bắt đầu trở lại, số lượt khách tới Việt Nam vẫn chưa tới 20% của năm 2019.

Với những thuận lợi nhờ mở cửa trở lại vẫn còn, HSBC nâng dự báo tăng trưởng cho năm 2022 lên 8,1% (dự báo cũ: 7,6%). 

Tuy nhiên, với những thách thức nhiều khả năng sẽ ảnh hưởng nặng nề hơn trong năm 2023, sau khi những hiệu ứng do mở cửa trở lại nhạt dần đi và tác động của lạm phát cao bắt đầu ảnh hưởng dù chậm trễ. Vì vậy, HSBC dự báo tăng trưởng sẽ chậm lại ở mức 5,8% (dự báo cũ: 6,0%).

Bên cạnh đó, Việt Nam đã bắt đầu chứng kiến áp lực lạm phát mạnh hơn, dữ liệu mới nhất đã vượt mức trần 4% của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Không chỉ lạm phát cơ bản tăng, Việt Nam còn chứng kiến tình trạng thiếu hụt năng lượng trong nước, khiến lạm lạm phát toàn phần tăng. 

Mặc dù mới đây HSBC giảm nhẹ dự báo lạm phát cho năm 2022 xuống 3,2% (dự báo cũ: 3,4%), nâng mức dự báo cho năm 2023 lên 4,0% (dự báo cũ: 3,7%). Điều này đồng nghĩa với việc NHNN nhiều khả năng sẽ tiếp tục chu kỳ thắt chặt.

Rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng của Việt Nam là những khó khăn trong thương mại ngày càng gia tăng. Việt Nam không tránh khỏi những tác động do đợt thương mại toàn cầu chậm lại đáng kể này, nói cách khác, giai đoạn “chững lại” đã tới. Các rủi ro khác đến từ áp lực tăng giá năng lượng. Mặc dù đã giảm so với đỉnh trong tháng 6, giá xăng vẫn ở mức cao.

Tác động toàn diện đến các nước châu Á

Tác động của những biến động trong năm 2022 sẽ còn tiếp tục ảnh hưởng lên tăng trưởng trong thời gian tới. Chính sách tiền tệ thắt chặt ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư dù chậm trễ; người tiêu dùng phải giảm chi tiêu khi giá cả tăng lên kìm hãm sức mua; và xuất khẩu sẽ bị ảnh hưởng do đơn hàng sụt giảm khắp nơi.

Các biện pháp kiểm soát dịch COVID-19 của Trung Quốc đại lục được nới lỏng sẽ giúp phục hồi chi tiêu tiêu dùng mạnh mẽ, đặc biệt là trong mảng dịch vụ. Tăng trưởng ở Trung Quốc đại lục có thể sẽ biến động với một đợt giảm mạnh rồi sau đó tăng trở lại. Tính bình quân, nền kinh tế Trung Quốc trong năm 2023 sẽ tăng trưởng ở mức 5%.

Trong khi đó, Nhật Bản nhiều khả năng cũng chứng kiến tăng trưởng tuột dốc bất chấp những hỗ trợ tài khóa bổ sung để bù đắp cho tác động của chi phí sinh hoạt tăng lên và thương mại toàn cầu suy yếu. 

Tương tự, Hàn Quốc cũng đối mặt với những thách thức bên ngoài trong khi lãi suất tăng lên khiến nhu cầu trong nước bị kìm hãm. Vì vậy, Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (Bank of Korea - Bok) có thể là một trong những ngân hàng trung ương đầu tiên ở châu Á cắt giảm lãi suất trong năm 2023.

Tăng trưởng cũng sẽ giảm nhiệt ở Ấn Độ nơi chi tiêu tiêu dùng đã bắt đầu bị siết lại và thắt chặt tiền tệ sẽ bắt đầu có tác dụng như dự kiến. Mặc dù vậy, giá năng lượng toàn cầu giảm phần nào cũng xoa dịu tình hình ngay cả khi áp lực giá sẽ không mấy dễ chịu.

Sự vững vàng của ASEAN được dự báo sẽ lại tỏa sáng trong năm tới mặc dù tăng trưởng có thể chậm lại. Indonesia có thể không còn được nhiều hỗ trợ từ tình hình giá hàng hóa ở mức “trên trời” như trước, ngay cả khi nhu cầu vẫn đủ mạnh mẽ để hỗ trợ đầu tư và thu ngân sách công.

Kinh tế Thái Lan nhiều khả năng sẽ thuộc nhóm ít các nước tăng tốc độ tăng trưởng nhờ ngành du lịch hồi sinh. Mặc dù ngành dịch vụ rất tốt nhưng Singapore sẽ không tránh được ảnh hưởng do biến động chu kỳ thương mại toàn cầu. 

Trong khi đó, Philippines sẽ chứng kiến nhu cầu trong nước hạ nhiệt khi tác động của lãi suất tăng và lạm phát tăng bấy giờ mới “ngấm đòn”. Việt Nam cũng vậy, cũng sẽ không tránh khỏi ảnh hưởng khi thương mại thế giới chậm lại nhưng nhiều khả năng sẽ tiếp tục đứng đầu ASEAN về tăng trưởng.