Học phí phải là rào cản tránh việc học đại học trở thành “học đại”

Tự chủ còn gây “sốc”

Phát biểu tại phiên làm việc về tình hình kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm, các giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 6 tháng cuối năm 2021 sáng 25/7, ĐBQH Lê Quân (đoàn Cà Mau)– là đại biểu công tác trong ngành giáo dục quan tâm đến vấn đề tự chủ đại học và tự chủ cơ sở dạy nghề.

Đại biểu Lê Quân đánh giá, nhiệm kỳ vừa qua đã đạt được rất nhiều thành công và Chính phủ đã quan tâm, Quốc hội cũng quan tâm với nhiều đạo luật mới và nhiều nghị định mới. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, theo đại biểu Lê Quân còn khá nhiều vướng mắc.

Vị đại biểu này đưa ra 3 vấn đề cần điều chỉnh, bởi chỉ khi triển khai tốt vấn đề tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học và nghề nghiệp thì chúng ta mới có nhanh được nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển.

Thứ nhất, thời gian qua cơ sở giáo dục cũng như các cơ sở y tế đóng góp rất quan trọng vào cắt giảm chỉ tiêu biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, chủ trương và tư duy của Chính phủ cũng đã thay đổi và rất nhiều chính sách cũng đã thay đổi, chúng ta không còn hiểu là tự chủ đi liền với cắt giảm chi thường xuyên của ngân sách nữa. Tuy vậy, trong quá trình triển khai còn rất lúng túng. Chúng ta nói rằng chuyển từ chi thường xuyên sang chi đặt hàng nhưng việc đặt hàng là vô cùng khó khăn và thiếu hành lang pháp lý.

“Những lĩnh vực như an ninh, quốc phòng hoặc sư phạm có thể đặt hàng, đấy là những chỉ tiêu cho các khu vực công. Còn lại khu vực tư đa phần các doanh nghiệp không thể ký trực tiếp đặt hàng, trừ một số doanh nghiệp lớn cần nhân lực kỹ thuật sâu và chuyên môn kỹ năng cao.

Do đó, trong thời gian qua có một thực tế là rất nhiều cơ sở giáo dục đại học và nghề nghiệp chuyển sang tự chủ nhưng chúng ta không nhận được chi thường xuyên, do đó đây cũng là một quá trình mà chúng ta thấy sốc”, đại biểu Lê Quân cho biết.

Theo đại biểu Lê Quân, ưu tiên cho phát triển giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp đòi hỏi ngân sách của Nhà nước phải tăng cao lên hằng năm, chứ không có nghĩa là giảm đi.

“Tôi kiến nghị với Chính phủ trong thời gian tới, chúng ta cần có một quan điểm là chuyển chi thường xuyên của các cơ sở sang tự chủ thành chi đầu tư. Chúng ta có thể không chi lương nhưng hoàn toàn chi đầu tư để giúp nâng cao chất lượng và thu hút được người học”, đại biểu Lê Quân nhấn mạnh.

Đảm bảo học phí là rào cản kỹ thuật

Vấn đề thứ hai mà đại biểu Lê Quân nhắc tới đó là chính sách và các quan điểm về học phí. Theo đại biểu, học phí hiện nay ngân sách chỉ đảm bảo ở mức thấp, mức học hiện nay cũng thấpvà thường có quan điểm phải quy định một mức trần học phí, tức là mức học phí cao nhất. Tuy nhiên, mức trần này thường đáp ứng rất thấp so với kỳ vọng và yêu cầu của các cơ sở giáo dục.

Để đảm bảo quyền lợi cho người học, đại biểu Lê Quân cho rằngcần có quan điểm tư duy là làm sao có chính sách thật tốt để con em nghèo học giỏi hoặc các em học giỏi có thể tiếp cận được học bổng và được đảm bảo quyền học đại học.

“Chúng ta cũng phải đảm bảo học phí cũng là một rào cản kỹ thuật để tránh việc học sinh lao vào học đại học và trở thành học đại. Chúng ta phải coi học phí đối với người học là một nguồn đầu tư. Thông lệ quốc tế học phí bao giờ cũng bằng gần 2 năm tiền lương sau khi tốt nghiệp. Như vậy, mới đảm bảo được chính sách này. Tôi kiến nghị làm sao để cho các cơ sở giáo dục không nhất thiết phải tự chủ hoàn toàn mới được xác định học phí trên cơ sở định mức kinh tế kỹ thuật”, đại biểu Lê Quân bày tỏ.

Vấn đề thứ ba mà đại biểu này đề cập đó là tư duy về tự chủ, nhưng cũng phải thay đổi tư duy về quản lý nhà nước. Nhiệm kỳ trước đã có những chuyển biến rất tích cực, hệ thống đang chuyển biến tốt thì nhiệm kỳ này tiếp tục chuyển biến mạnh hơn.

“Tự chủ thì phải làm sao quản lý chất lượng đầu ra, đánh giá được bộ chỉ số để đánh giá được hiệu quả cũng như chất lượng của từng cơ sở, của từng ngành nghề, vấn đề việc làm, chất lượng việc làm và đáp ứng nhu cầu của xã hội. Tự chủ là để từng cơ sở phải có trách nhiệm giải trình về việc mình đóng góp ra sao cho xã hội chứ không phải theo nhiều tư duy đếm số mét vuông, đếm số giáo viên để cho chỉ tiêu tuyển sinh, hay can thiệp quá sâu vào vấn đề chức danh này phải kiêm chức danh kia hay bắt buộc Chủ tịch Hội đồng trường phải là cơ hữu, quan điểm phải dạy chính quy xong mới được dạy tại chức hay phải dạy đại học xong mới được dạy cao học”, ông Lê Quân đề cập một số hạn chế.

Ông Quân cho rằng những tư duy này cần thay đổi để đảm bảo các đơn vị cơ sở được tự chủ về học thuật cao hơn.

Hoàng Bích