Giải mã bí ẩn: Rắn có thể tự giết chính mình bằng nọc độc của nó không?

Nếu bạn đã từng xem một chương trình tự nhiên, hoặc có một chuyến đi khám phá rừng rú hoang dã thì kinh nghiệm mà bạn được truyền dạy là nên cảnh giác với những con rắn. 

Mặc dù có gần 3.000 loài rắn khác nhau trên thế giới nhưng hơn 10% trong số này là có nọc độc. Trong số 10-15% đó, một phần rất nhỏ thực sự nguy hiểm đối với con người.

Thế nhưng, nỗi sợ bị rắn độc cắn vẫn lan tràn khắp các nền văn hóa toàn cầu, bởi vì chúng ta đã nghe về hoặc nhìn thấy những hậu quả khủng khiếp từ nọc độc của rắn.  

Video: Rắn hổ mang phun nọc độc vào đồng loại

Hầu như ai cũng biết nọc độc của rắn rất nguy hiểm và nếu tiêm vào bất cứ loài sinh vật nào, bao gồm cả con người, nó sẽ khiến đối tượng tử vong chỉ sau vài phút. Vậy đã bao giờ bạn tự hỏi liệu một con rắn khi tự cắn vào mình, nó có chết vì nọc độc không? 

Đây là một câu hỏi phổ biến cho những người bị mê hoặc về bí ẩn của thiên nhiên, cũng như những người sợ rắn. Để hiểu điều này một cách đầy đủ, trước tiên chúng ta nên hiểu một chút về nọc độc của rắn.

Nọc độc của rắn là gì?

Nọc độc của rắn là một dạng nước bọt đặc biệt có chứa một loạt các zootoxin và được lưu trữ giống với tuyến nước bọt của chúng ta. Một khi nọc độc được tạo ra và lưu trữ trong các tuyến này, nó không di chuyển trở lại qua cơ thể, nơi nó có thể lây nhiễm các mô khác, giống như trong con mồi của chúng. Nọc độc được lưu trữ trong các tuyến được bảo vệ đặc biệt này cho đến khi nó được di chuyển xuống qua các ống hẹp trong nanh và đưa vào con mồi của rắn.

Nọc độc của rắn chủ yếu được tạo thành từ protein, phần lớn trong số chúng bị phá vỡ trong dạ dày, giống như các protein có trong thịt và đậu. Nói cách khác, ăn chất độc dựa trên protein sẽ không có hại lắm, vì chúng sẽ bị trung hòa trong dạ dày. Tuy nhiên, nếu nọc độc đó bằng cách nào đó bỏ qua dạ dày của bạn hoặc xâm nhập vào máu của bạn theo một cách khác (chẳng hạn như qua vết cắn), thì chất độc sẽ không bị phá vỡ và sẽ bắt đầu gây tổn hại thực sự cho hệ thống cơ quan của bạn, điển hình là ở dạng hoại tử và xuất huyết. Khi các protein độc hại này bị phá vỡ trong dạ dày, chúng được tách thành các axit amin đơn giản, vô hại.

Do đó, điều tương tự cũng đúng với loài rắn, về mặt ăn thức ăn của chúng. Những chất độc protein này có chức năng làm suy nhược và tiêu hóa con mồi, ngoài khả năng phòng vệ tự nhiên, vì vậy rắn đang phơi bày chất độc của chính chúng khi chúng ăn thức ăn của chúng. Tuy nhiên, khi chúng nuốt chửng con vật nhỏ đó (hoặc thậm chí là một con rắn khác), chúng có thể tự vô hiệu hóa nọc độc của mình thông qua quá trình phân hủy protein này trong khi chúng tiêu hóa thức ăn.

Tại sao nọc độc không ảnh hưởng đến rắn?

Khác với việc phá vỡ nó trong đường tiêu hóa của chúng, rắn đã điều chỉnh các tuyến này để ngăn chặn bất kỳ sự phơi nhiễm quá mức nào với nọc độc của chúng, có một mức độ phơi nhiễm thấp. Điều này đã khiến hầu hết các nhà nghiên cứu tin rằng khi rắn tiến hóa, chúng đã phát triển các kháng thể để bảo vệ bản thân khỏi hỗn hợp nọc độc đặc biệt của riêng chúng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những con rắn cùng loài thường không sử dụng các cuộc tấn công nọc độc của chúng khi chiến đấu cho lãnh thổ hoặc bạn tình. Điều này có thể được giải thích bởi vì những con rắn biết rằng nọc độc của chúng sẽ không nhất thiết mang lại lợi thế trong cuộc chiến, vì vậy chúng bảo tồn nó và sử dụng sức mạnh của chúng để giành chiến thắng.

Tuy nhiên, rắn không có kháng thể cho tất cả các loại nọc độc bởi có hàng trăm loài rắn có nọc độc khác nhau trên thế giới. 

Do đó, rắn vẫn bị trúng độc bởi nọc độc của chúng. Chính vì vậy, nếu một số loài rắn cắn đuôi của chính chúng, nhầm nó với con mồi và tiêm một liều nọc độc đầy đủ, nọc độc tác dụng nhanh có thể làm hỏng hệ cơ hoặc gây ra mức độ hoại tử thấp, còn khả năng con rắn chết tương đối thấp. 

Rắn dường như là nhà quản lý về mức độ độc tố bên trong của chúng. Rắn là những sinh vật đáng gờm và hấp dẫn, một sinh vật khá tự tin để dành cả đời với những túi thuốc độc chết người được cất giữ ngay sau mắt nó.

>>>Xem thêm: Giải mã bí ẩn: Hồ nước kỳ ảo “siêu thực” hô biến cây mọc ngược dưới đáy

Phong Linh (theo Science ABC)