Lời giải cho bài toán rác thải điện tử, rác thải nhựa gây ô nhiễm môi trường

Mới đây, cử tri TP Hà Nội đã có phản ánh đến Bộ TN&MT về lượng rác thải điện tử, rác thải nhựa ngày càng tăng, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cũng như sức khỏe của người dân.

Cử tri đề nghị có biện pháp để hạn chế sử dụng vật liệu gây ô nhiễm môi trường đồng thời quan tâm, đầu tư nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ mới để xử lý rác thải, tránh gây ô nhiễm môi trường.

Trả lời về vấn đề này, Bộ TN&MT cho biết, nhận thức được tầm quan trọng về việc quản lý chất thải điện tử và chất thải nhựa, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ TN&MT và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã ban hành theo thẩm quyền nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý, xử lý chất thải nói chung và chất thải điện tử, chất thải nhựa nói riêng.

Gần đây nhất, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 vừa được Quốc hội thông qua đã bổ sung quy định về giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa; hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy; khuyến khích các sản phẩm thân thiện môi trường, sản phẩm thay thế sản phẩm nhựa sử dụng một lần và sản phẩm thay thế bao bì nhựa khó phân hủy sinh học; có lộ trình hạn chế sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa (Điều 73).

Tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, bao bì nêu trên được lựa chọn thực hiện tái chế sản phẩm, bao bì bằng cách tự tổ chức tái chế sản phẩm, bao bì hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế các sản phẩm, bao bì (Điều 55).

Chính phủ cũng đã trình Quốc hội thông qua Luật Thuế Bảo vệ môi trường, trong đó quy định túi ni lông khó phân hủy là một trong những đối tượng chịu thuế bảo vệ môi trường; túi ni lông thân thiện với môi trường, có khả năng phân hủy sinh học được miễn thuế.

Bên cạnh đó, Bộ Chính trị đã có Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó khuyến khích đầu tư xây dựng các nhà máy điện sử dụng rác thải đô thị, sinh khối và chất thải rắn đi đôi với công tác bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế tuần hoàn.

Gần đây nhất, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 33/CT-TTg ngày 20/8/ về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa; Chỉ thị số 41/CT-TTg ngày 01/12/2020 về một số giải pháp cấp bách tăng cường quản lý chất thải rắn nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong quản lý chất thải, đồng thời chủ động phòng ngừa, ngăn chặn và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Theo Bộ TN&MT, trên thực tế, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đều đã ban hành các quy định quản lý chất thải và triển khai các hoạt động quản lý chất thải, giảm thiểu chất thải nhựa.

Bộ TN&MT cho rằng, việc quản lý chất thải điện tử, chất thải nhựa là vấn đề phải thực hiện quyết liệt, thường xuyên, đồng bộ, thống nhất và có sự chung tay của nhiều cấp, nhiều ngành, của người dân, doanh nghiệp cùng toàn xã hội.

Để nâng cao hiệu quả quản lý chất thải nói chung, chất thải điện tử và chất thải nhựa nói riêng, Bộ TN&MT đang rà soát, đề xuất, tham mưu Chính phủ nhiều giải pháp, nhưng tựu chung lại có các nhóm giải pháp chính như xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 nhằm hạn chế tác động của chất thải điện tử, chất thải nhựa tới môi trường; xây dựng các quy định yêu cầu tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, bao bì thuộc danh mục quy định phải tái chế theo tỷ lệ và quy cách tái chế bắt buộc; tiếp tục hoàn thiện chính sách và tăng cường thu gom, tái sử dụng, tái chế và thu hồi vật liệu từ sản phẩm điện tử thải bỏ; thúc đẩy các chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp, người dân đầu tư, sản xuất, sử dụng các loại vật liệu thân thiện với môi trường; tăng cường tái chế, tái sử dụng chất thải và xây dựng nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.

Đồng thời, tổ chức thực hiện có hiệu quả Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 07/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh Chiến lược Quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến 2050, trong đó giảm tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt xử lý bằng phương pháp chôn lấp trực tiếp; ứng dụng các công nghệ xử lý chất thải rắn tiên tiến, thân thiện môi trường; lựa chọn các công nghệ xử lý chất thải rắn kết hợp với thu hồi năng lượng; giảm thiểu và có lộ trình chấm dứt sử dụng túi ni lông khó phân hủy.

Triển khai chính sách ưu đãi, miễn, giảm thuế đối với các sản phẩm, vật liệu thân thiện môi trường thay thế cho sản phẩm nhựa sử dụng một lần, túi ni lông khó phân hủy và vật liệu có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, ứng dụng và tiếp nhận chuyển giao công nghệ hiện đại trong tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải thu hồi năng lượng. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động thu/nộp thuế bảo vệ môi trường và chống gian lận thương mại để bảo hộ các sản phẩm đã được công nhận túi ni lông thân thiện với môi trường.

Ngoài ra, đôn đốc các địa phương hạn chế và tiến tới chấm dứt việc nhập khẩu, sản xuất và cung cấp các loại túi ni lông khó phân huỷ kể từ năm 2026 tại các Trung tâm thương mại, siêu thị phục vụ cho mục đích sinh hoạt; tuyên truyền, vận động và tổ chức ký cam kết chống rác thải nhựa, không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần đối với các cơ sở sản xuất, các tổ chức phân phối sản phẩm, trung tâm thương mại, cửa hàng, nhà hàng, chợ, siêu thị; xây dựng và tổ chức thực hiện các mô hình điểm thực hiện hạn chế sử dụng túi khó phân hủy, chuyển từ việc sử dụng túi ni lông sang các loại túi giấy và bao gói khác; thúc đẩy thị trường tiêu thụ túi thân thiện với môi trường; kiểm soát chặt chẽ các hoạt động sản xuất túi ni lông khó phân hủy trên địa bàn, đặc biệt là nhóm sản xuất quy mô hộ gia đình.

H.M