Độc đáo Tết Lấp Lỗ của đồng bào dân tộc Chứt ở bản Rào Tre

Ngày 4/8, tại Nhà văn hóa cộng đồng bản Rào Tre, xã Hương Liên, huyện Hương Khê, Sở VH-TT&DL Hà Tĩnh, Tỉnh đoàn, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh và UBND huyện Hương Khê phối hợp tổ chức Lễ hội Tết Lấp lỗ của đồng bào dân tộc Chứt (Mã Liềng).

Đồng bào Chứt là một dân tộc rất ít người, di cư từ miền núi tỉnh Quảng Bình sang Hà Tĩnh, sau đó được tạo điều kiện định cư tại bản Rào Tre, xã Hương Liên. Bản Rào Tre có tổng diện tích đất tự nhiên gần 164 ha, trong đó có khoảng 2,7ha đất trồng lúa và 0,6 ha đất trồng màu, 85,7ha đất sản xuất lâm nghiệp, 75 ha đất ở (gồm cả đất vườn). Hiện nay, bản có 46 hộ với 156 nhân khẩu.

Những năm gần đây, được sự quan tâm, hỗ trợ, giúp đỡ của các cấp ủy Đảng, chính quyền, người Chứt đã có một cuộc sống mới, phát triển, hòa nhập với cộng đồng. Nhiều hủ tục lạc hậu đã bị hủy bỏ. Tuy nhiên, bên cạnh đó, nhiều nét văn hóa  riêng vẫn được duy trì, trong đó có Tết Lấp lỗ.

Tết Lấp Lỗ của đồng bào Chứt thường được tổ chức tại bìa rừng, gần bản vào ngày mùng 7 tháng 7 âm lịch hàng năm, bao gồm phần lễ và phần hội. Phần lễ gồm các nội dung khai mạc; dựng cây nêu, cột lễ; cung nghinh lễ vật; nghi thức cúng lễ. Phần hội là các hoạt động dân ca, dân vũ vui Tết Lấp lỗ (múa hát tập thể quanh cây nêu, cột lễ mừng các thần linh; múa hát rước cây, hạt giống đưa đi trồng; múa hát chia phần đồ cúng; biểu diễn nhạc cụ dân tộc như Trơ bon, Pi…); vui hội trò chơi dân gian như thi bắt lợn, bắt gà; kéo co; đẩy gậy; tổ chức giao lưu đá bóng.

Tết Lấp Lỗ là dịp báo hiệu đã hoàn thành việc gieo, trỉa trên nương rẫy để đồng bào tổ chức ăn mừng, làm lễ cảm tạ trời đất. Đồng thời, người dân cầu cho mưa thuận gió hòa, sức khoẻ dồi dào như lời khấn của thầy cúng: "Thưa các loại ma rừng, các vị thần linh và các vị đã khuất! Hôm nay ngày mùng 7 tháng 7, bản ta tổ chức Tết Lấp Lỗ chẳng có gì nhiều, chỉ có gạo, có xôi, có thịt lợn, thịt gà, trầu cau cùng một ít hương hoa. Ta thay mặt bà con mời các vị về đây cùng ăn, cùng uống, đừng làm cái xui, cái xẻo để phù hộ độ trì cho dân bản được mạnh khỏe, không đau ốm, làm ăn may mắn để có cuộc sống no ấm, hạnh phúc".

Nhân dịp này, Sở VH-TT&DL, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh, Tỉnh đoàn, UBND huyện Hương Khê và mạnh thường quân đã tặng 46 phần quà (gồm quà và tiền mặt) cho các hộ gia đình dân tộc Chứt giúp bà con đón tết đầm ấm, vui vẻ, hạnh phúc.

Trước đó, trong khuôn khổ lễ hội, nhiều hoạt động ý nghĩa khác cũng đã được tổ chức như: khám chữa bệnh và cấp phát thuốc miễn phí cho đồng bào dân tộc Chứt tặng quà cho các gia đình, học sinh đồng bào dân tộc Chứt; ra quân tổng dọn vệ sinh môi trường, chỉnh trang vườn hộ, trồng cây ăn quả cho các bà con…

Tết Lấp Lỗ nhằm gìn giữ, lưu truyền, phổ biến, phát huy cho thế hệ mai sau những phong tục tập quán tốt đẹp về văn hóa dân gian, nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc Chứt. Nâng cao nhận thức trách nhiệm của các thế hệ, nhất là của thế hệ trẻ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa độc đáo của dân tộc Chứt. Đồng thời, từng bước bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Chứt, trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.

Hương Nguyễn - Hồ Thắng