Chuyển đổi số - Giải pháp cốt lõi cho giáo dục nghề nghiệp

Đây được xem là giải pháp cốt lõi để tăng khả năng thích ứng trong thế giới việc làm đang thay đổi và tăng trưởng GDP bền vững.

GDNN là một lĩnh vực sẽ giúp Việt Nam có thể tăng trưởng GDP bền vững, do đó rất cần những phương thức giảng dạy, đào tạo mới để có thể chuyển đổi số. Các chuẩn đầu ra, chuẩn nghề nghiệp cần phải được điều chỉnh để tăng khả năng thích ứng, phù hợp với nhu cầu trong thế giới việc làm đang thay đổi. Với vai trò đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ quá trình phát triển của đất nước, các trường GDNN cũng đang từng bước “chuyển mình” mạnh mẽ trong công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh chuyển đổi số.

Các chuyên gia cũng cho rằng, chủ trương thúc đẩy chuyển đổi số đã đặt ra yêu cầu phải thay đổi trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế mới.

Theo Tiến sĩ Lê Hoành Sử - Trưởng khoa Hệ thống thông tin, trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, việc chuyển đổi số đang và sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến phân công công việc xã hội của mọi tầng lớp nhân dân. Tác động của chuyển đổi số làm thay đổi tính chất công việc, đặt ra yêu cầu với người lao động phải có năng lực chuyên môn cũng như kỹ năng nghề nghiệp cao hơn. Cùng với đó, khả năng tỷ lệ thất nghiệp sẽ gia tăng do nguồn nhân lực bị thay thế dần bởi công nghệ, hoặc năng lực nhân lực có khả năng không đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp cũng bị thay thế. Vì vậy, việc nâng cao tay nghề, kỹ thuật cho lao động là rất quan trọng.

Thực tế, số hóa tạo ra các công việc mới như tạo ra các nhà phân tích dữ liệu, các nhà tiếp thị phương tiện truyền thông xã hội hoặc thiết kế ứng dụng vạn vật kết nối dựa trên nền tảng Internet… làm tăng giá trị, năng suất và hiệu quả công việc cũng như gián tiếp làm giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Trong tương lai, nhu cầu về nhân lực sẽ thay đổi, máy móc trong nhà máy đang cần người làm việc có những kỹ năng mới để vận hành. Trong bối cảnh nhiều công việc có thể bị thay thế bởi robot, con người cần thay đổi kỹ năng và tư duy làm việc để có thể thích ứng.

Đề cập đến kỹ năng lao động, TS.Đào Quang Vinh – Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động cho biết, cách mạng CN 4.0 đòi hỏi ở người lao động những kỹ năng như làm việc được với các hệ thống tự động và robot, nắm được các thuật toán để xử lý số lớn (big data), cơ điện tử, công nghệ thông tin, kỹ năng giao tiếp.

Do đó, để đảm bảo vị trí việc làm, người lao động phải chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng chuyên môn phù hợp với yêu cầu của công việc trong tình hình mới. Đồng thời cần chú trọng việc tập trung các yếu tố, như: kiến thức tạo ra công nghệ (STEM); các kỹ năng bổ sung cho công nghệ như tư duy nhận thức bậc cao, kỹ năng cảm xúc xã hội và kỹ năng tương tác với công nghệ (kỹ thuật số); các kỹ năng mềm…

Thông tin với báo chí, TS Trương Anh Dũng – Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN cho biết: Trước yêu cầu ngày càng cao về chất lượng ngồn nhân lực trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế số, kinh tế tri thức và xu thế dịch chuyển nhân lực trên thị trường lao động quốc tế, giáo dục đào tạo nói chung và GDNN nói riêng cũng không thể nằm ngoài xu thế chung của thế giới và phải hành động rất khẩn trương nếu không muốn bỏ lỡ cơ hội mà CMCN 4.0 mang lại.

Gần đây nhất, ngày 28/5/2020 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 24/CT-TTg về “Đẩy mạnh và phát triển nhân lực có kỹ năng nghề, góp phần nâng cao năng suất lao động và tăng năng lực cạnh tranh quốc gia trong tình hình mới”.

Theo đó, tập trung triển khai có hiệu quả các cơ chế, chính sách phát triển GDNN, phát triển nhân lực có kỹ năng nghề, tăng cường chuyển đổi số và đào tạo trực tuyến, bảo đảm người học có kỹ năng chuyên môn, kỹ năng số, kỹ năng mềm, khởi nghiệp và ngoại ngữ,… thích ứng với yêu cầu của thị trường lao động, phấn đấu đến năm 2030 Việt Nam tiếp cận trình độ các nước ASEAN – 4, đến năm 2045 tiếp cận trình độ các nước G20.

“Trong những định hướng và giải pháp để đạt được mục tiêu này, vấn đề quyết định chính là nhận thức, đặt người lao động là trung tâm, thể chế, công nghệ là động lực, nền tảng số là đột phá, cùng với sự vào cuộc đồng bộ, trách nhiệm của các bên liên quan.” – TS Trương Anh Dũng nhấn mạnh.

Với những yêu cầu đặt ra của thị trường lao động trong chuyển đối số, hệ thống GDNN cần tập trung đào tạo nhân lực có đủ khả năng thích ứng với yêu cầu của chuyển đổi số, kinh tế số. Trong đó, không chỉ tập trung đào tạo kiến thức chuyên môn, các cơ sở giáo dục cũng cần chú trọng tới việc nâng cao nhận thức, kỹ năng số trong công cuộc chuyển đổi số cho người học. Giáo dục cần tập trung vào việc trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để thích ứng với sự chuyển đổi số trong cuộc sống và công việc.