"Chảo lửa" Syria lại nóng: Nga không kích gửi thông điệp "hết kiên nhẫn" với Thổ Nhĩ Kỳ?

Vào ngày 6/5, khu vực giảm leo thang ở Idlib đã chứng kiến ​​tình hình xấu đi. Khu vực này - bao gồm một phần của các tỉnh Idlib, Aleppo, Hama và Latakia - phần lớn bị kiểm soát bởi nhóm chiến binh Hayat Tahrir al-Sham.

Các lực lượng vũ trang Syria và dân quân thân Iran ủng hộ Tổng thống Bashar al-Assad đã phát động một cuộc tấn công ở Hama và Latakia. Cuộc tấn công trên mặt đất diễn ra sau các cuộc không kích lớn của không quân Nga ở Syria.

Tuy nhiên, các đợt tấn công vẫn chỉ mang tính nhỏ lẻ và khả năng một chiến dịch quy mô lớn nổ ra vẫn còn là dấu hỏi.

Các nguồn tin của Bộ Quốc phòng Nga cho biết, các đợt giao tranh gia tăng do Hayat Tahrir al-Sham đã tập trung lực lượng tấn công Hama và các cuộc pháo kích vào căn cứ Khmeimim của Nga.

Các nguồn tin thân chính phủ Syria mô tả diễn biến mới là sự khởi đầu của một chiến dịch quân sự toàn diện. Tuy nhiên, cho đến lúc này, phía Nga tin rằng một cuộc tấn công vào Idlib hiện tại là chưa phù hợp.

Chờ thỏa thuận Nga-Thổ

Sự hiện diện quân sự bền vững của Thổ Nhĩ Kỳ trong khu vực giảm leo thang gần như là yếu tố duy nhất cản trở hoạt động quy mô lớn của quân đội Syria ở Idlib.

Trong khi Nga tăng cường các cuộc không kích ở tỉnh này để báo hiệu cho Ankara về sự cần thiết phải giải quyết vấn đề các nhóm cực đoan càng sớm càng tốt - lực lượng của chính quyền Assad dường như đang hành động một cách có chủ ý và mang tính khiêu khích, tờ Al-Monitor nhận định.

Nếu không có sự thỏa hiệp giữa Moscow và Ankara, tình hình hiện tại ở Idlib sẽ càng rơi vào bế tắc và không thể giải quyết.

Đối với Ankara, việc nhìn thấy Idlib nằm trong tay các nhóm đối lập với chính quyền Assad giờ đây không còn là điều quan trọng. Tuy nhiên, có hai yếu tố tiếp tục yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ duy trì hiện trạng trong khu vực giảm leo thang.

Đầu tiên, có những lo ngại về người tị nạn có thể đổ về Thổ Nhĩ Kỳ nếu Chính phủ Syria cố gắng đưa khu vực này nằm dưới sự kiểm soát của mình bằng các biện pháp quân sự.

Thứ hai, Damascus-Ankara có khả năng xây dựng một thỏa thuận ở phía đông bắc Syria, với Idlib đóng vai trò là một con bài mặc cả.

Nếu Ankara từ bỏ yêu sách ở Idlib, họ có thể có cơ hội tạo khu vực an ninh trên đất Syria, dọc biên giới với mình. Tuy nhiên, vấn đề này có thể sẽ vẫn chưa được giải quyết chừng nào quân đội Mỹ vẫn còn đóng quân ở phía đông bắc Syria.

Do đó, một thỏa thuận tiềm năng giữa Moscow và Ankara có thể quyết định số phận của một số khu vực thuộc Idlib thay vì cả khu vực giảm leo thang rộng lớn.

Một vài kịch bản có thể xảy đến trong trường hợp thỏa thuận được hai bên nhất trí. Đầu tiên, giới quan sát không thể loại trừ rằng vòng xoáy leo thang hiện tại sẽ không tạo ra một sự thay đổi nào trong khu vực.

Ankara sẽ cố gắng hết sức để thuyết phục Moscow về khả năng giải quyết vấn đề liên quan đến các nhóm cực đoan và bắt đầu thực hiện ít nhất một số bước đi thực tế đối với mục tiêu này.

Mặc dù không nhất thiết phải khuất phục Hayat Tahrir al-Sham, Thổ Nhĩ Kỳ có thể cố gắng sử dụng ảnh hưởng của mình để theo đuổi sự biến đổi Hayat Tahrir al-Sham trở thành nhóm ôn hòa hơn mà không dùng đến biện pháp quân sự.

Trong bối cảnh này, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải thể hiện sự sẵn sàng của mình trong việc đáp trả các hoạt động của Damascus ở Idlib nếu họ vượt qua một số lằn ranh đỏ mà Ankara đặt ra.

Thứ hai, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tìm cách kiểm soát Tel Rifaat, một khu vực được tổ chức bởi Các Đơn vị Bảo vệ Nhân dân (YPG) do người Kurd lãnh đạo ở phía Bắc Aleppo. Trong khi Moscow cho rằng Ankara đã thất bại trong việc thực hiện các cam kết của Idlib, thì Ankara sẽ đổ lỗi lại cho Moscow về việc không tôn trọng các cam kết của mình đối với Tel Rifaat.

Trước đó, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar tuyên bố với kênh tin tức NTV rằng: “Nga đã hứa với chúng tôi về việc loại bỏ YPG khỏi Tel Rifaat”.

Các cuộc đàm phán về Tel Rifaat đang được tiến hành. Thỏa thuận giữa hai bên có thể quy định một số phần của Idlib sẽ được trao quyền kiểm soát cho chính quyền Assad để đổi lấy việc Thổ Nhĩ Kỳ được phép triển khai lực lượng ở Tel Rifaat.

Giữa tình hình căng thẳng ở Idlib, Thổ Nhĩ Kỳ đã báo hiệu sự sẵn sàng trong việc sử dụng biện pháp quân sự ở Tel Rifaat. Trong màn trình diễn sức mạnh của mình, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã chiếm giữ các thị trấn al-Malikiyah và Maraanaz vào ngày 4/5.

“Thỏa thuận đã được chúng tôi dừng lại ở đó (Tel Rifaat), nhưng nếu các cuộc tấn công này tiếp diễn, mọi thứ sẽ đi theo khuôn mẫu khác. Chúng tôi đang thảo luận về vấn đề này với Nga”, Phó Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Fuat Oktay cho hay .

Trong khi đó, Damascus tin rằng có quá nhiều nhượng bộ đã được thực hiện đối với Ankara có thể phá hỏng mọi thứ. Là một phần của thỏa thuận, Chính phủ Syria có thể đồng ý với thỏa thuận về vấn đề Tel Rifaat để đổi lấy việc thiết lập quyền kiểm soát một phần lớn hơn của khu vực giảm leo thang ở Idlib, ở phía Nam và đông nam của đường cao tốc M4.

Trong trường hợp này, các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ giữ quyền kiểm soát một dải đất rộng 20 km dọc biên giới. Lãnh thổ có thể trở thành nơi đặt các trại tị nạn.