"Chân ghế" quyền lực của Thái tử Saudi Arabia rung lắc sau vụ Khashoggi

Lời giải thích yếu ớt của Saudi về vụ nhà báo Jamal Khashoggi bị sát hại đang cho thấy chiếc ghế quyền lực của Thái tử Mohammed bin Salman ngày càng trở nên mong manh, theo Al-Monitor.

Trong một bài viết gần đây, trang phân tích các vấn đề Trung Đông này nhận định, Saudi dường như đang che đậy việc làm của mình bằng cách đổ lỗi cho Tổng cục Tình báo. Trong khi đó, đối tác lâu đời nhất của Mỹ ở Trung Đông đang ngày càng có những bước đi nguy hiểm làm bất ổn khu vực và làm mất đi sự ổn định của chính mình.

Tình thế khó khăn đối với Thái tử Mohammed

Sau 17 ngày trì hoãn, Saudi tuyên bố Khashoggi đã chết và 18 quan chức nước này đã bị bắt giữ, trong đó có 15 người bay tới Istanbul hôm 2/10, thời điểm nhà báo bị sát hại.

Năm người khác đã bị cách chức, trong đó có Thiếu tướng Ahmed al-Asiri, bị cáo buộc là chủ mưu của chiến dịch ở Istanbul. Thi thể của Khashoggi hiện vẫn chưa được tìm thấy. Người Thổ Nhĩ Kỳ được cho là có cuốn băng ghi lại toàn bộ vụ việc và sẽ không ngại ngần đối đầu với Saudi trong một cuộc khủng hoảng khó lường.

Những nhân vật trong “đội ám sát” đến Istanbul vào ngày 2/10 hầu hết đều là người của an ninh. Họ là cận vệ hoàng gia, lực lượng đặc biệt, tình báo và lực lượng Không quân Hoàng gia.

Hầu hết trong số này đều thuộc hàm cấp tá, với cận vệ hoàng gia là nòng cốt. Trên thực tế, Trung đoàn Bảo vệ Hoàng gia là lực lượng báo cáo trực tiếp cho Thái tử, điều này khiến giới quan sát tin rằng sẽ không thể có chuyện Mohammed bin Salman sẽ không biết họ đang làm gì.

Sử dụng hộ chiếu của 15 nhân vật nói trên theo cung cấp của báo chí Thổ Nhĩ Kỳ, tờ The Washington Post đã kiểm tra các ghi nhận xuất nhập cảnh vào Mỹ. Khoảng một nửa trong số đó từng đến Mỹ và luôn luôn ở bên cạnh Thái tử Mohammed hoặc quốc vương. Do đó, sự kết nối của những người này với Thái tử là khá rõ ràng.

Đặc biệt hơn, Asiri, người đã bị mất vị trí số hai ở Tổng cục Tình báo là người phát ngôn cho cuộc chiến Yemen ngay từ đầu. Điều này càng cho thấy Asiri rất gần gũi với Mohammed. Họ gặp nhau liên tục và Asiri trở thành gương mặt tiêu biểu cho cuộc chiến mà giới phân tích cho rằng Thái tử Mohammed bin Salman là người phát động.

Asiri không phải là nhân vật có năng lực phù hợp đối với cuộc chiến khi rõ ràng không thể xóa bỏ được những lời chỉ trích về thảm họa nhân đạo ở Yemen. Nhân vật này được thăng chức có thể là vì lòng trung thành.

Việc Asiri bị loại bỏ sau vụ việc nhà báo Jamal Khashoggi bị sát hại cho thấy rằng, không phải bất cứ nhân vật nào nằm trong đội ngũ thân tín của Thái tử Mohammed bin Salman là sẽ an toàn tuyệt đối. Điều này cũng sẽ dẫn đến những làn sóng chống lại Thái tử trong nội bộ Saudi.

Nguy cơ

Về cơ bản, vị Thái tử trẻ đã gây ra nhiều hiềm khích trong nước kể từ khi lên nắm quyền lực trong thời gian ngắn. Chỉ một năm trước, ông đã ra lệnh giam giữ 326 doanh nhân và hoàng tử nổi tiếng trong khách sạn Ritz-Carlton ở Riyadh.

Đây là bước đi nằm trong chiến dịch chống tham nhũng chưa từng có mà trong đó đối tượng bị nhắm đến là các nhân vật sừng sỏ được coi là không thể đụng đến ở quốc gia Ả Rập.

Vua Salman bin Abdul-Aziz Al Saud đã loại bỏ hai Thái tử khỏi dòng kế vị trong ba năm qua. Nhiều người trong hoàng tộc tin rằng điều này là một sự ưu ái rõ ràng dành cho Mohammed.

Thông tin từ Al-Monitor cho rằng, các quan chức cấp cao Saudi đang bày tỏ lo ngại về âm mưu loại bỏ Thái tử bằng vũ lực. Những áp lực liên tục đang nhắm vào Mohammed bin Salman, cùng với việc cơ quan tình báo nước này đang bị thanh trừng là những lý do cho thấy lo ngại trên có thể là sự thật.

Hơn nữa, có những lo ngại về quan hệ Mỹ-Saudi có thể sẽ lung lay khi chính quyền Trump đang cho thấy lập trường sẵn sàng đứng về Thổ Nhĩ Kỳ trong vụ việc Khashoggi.

Saudi Arabia là rất quan trọng đối với Mỹ trong chính sách đối đầu với Iran. Vương quốc Sunni là đối thủ hàng đầu đối với quốc gia Shiite. Dầu mỏ Saudi là yếu tố quan trọng để lấp đầy thị trường khi các biện pháp trừng phạt giảm xuất khẩu của Iran có hiệu lực vào tháng tới.

Tuy nhiên, với động thái cứng rắn từ chính quyền Trump, rất có thể những đòn bẩy trên cũng sẽ không làm giảm đi nguy cơ Thái tử Mohammed bin Salman bị liên đới.

Hơn bao giờ hết, không chỉ Saudi mà là cả Thái tử Mohammed bin Salman nên tránh bất kỳ bước đi nào tiếp theo, gây ra ý kiến trái chiều như cuộc chiến ở Yemen, vụ bắt giữ Ritz-Carlton hay vụ việc của Khashoggi để làm xoa dịu và cứu vãn tình hình.