Bộ trưởng Công Thương: Khai thác dầu khí như “tìm kim ở đáy bể”

Chiều 3/6, thảo luận ở tổ về Luật Dầu khí (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ thêm một số nội dung tiếp thu, giải trình ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và ý kiến góp ý của các ĐBQH.

Khai thác dầu khí cần cơ chế đặc thù

Bộ trưởng cho biết, phạm vi điều chỉnh của dự án Luật gồm điều tra cơ bản về dầu khí và hoạt động dầu khí (hoạt động thượng nguồn), không điều chỉnh hoạt động trung và hạ nguồn.

Nói về lý do chỉ điều chỉnh hoạt động khai thác thượng nguồn, Bộ trưởng nói rằng do hoạt động khai thác tại khu vực này có nhiều đặc thù, cần phải có sửa đổi, bổ sung trong dự thảo Luật.

“Trong quá trình điều tra cơ bản, tìm kiếm thăm dò và khai thác cũng giống như “tìm kim ở đáy bể”, bỏ tiền bỏ của ra để tìm kiếm thăm dò ngoài biển, chưa ai biết có hay không, nhưng nếu không có những quy định đặc thù của hoạt động này thì không ai dám bỏ tiền của ra để làm”, Bộ trưởng nói.

Lấy dẫn chứng về Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), ông nói rằng mấy năm trước đây, PVN cũng có hoạt động đầu tư ở nước ngoài, bỏ chi phí một khoản rất lớn nhưng cuối cùng không dễ gì lấy được các dữ liệu.

“Điều này cho thấy, quy định về tính đặc thù của hoạt động thượng nguồn, trong Luật Dầu khí hiện hành có nhưng quy định không đủ rõ, không bảo đảm hệ số an toàn cho hoạt động thượng nguồn”, Bộ trưởng nêu rõ.

Về điều tra cơ bản về dầu khí, người đứng đầu ngành Công Thương nhấn mạnh, đây là hoạt động rất quan trọng do Nhà nước thống nhất quản lý, làm căn cứ khoa học cho việc định hướng hoạt động tìm kiếm thăm dò dầu khí.

Trước đây, PVN được hình thành và sử dụng Quỹ tìm kiếm thăm dò dầu khí phục vụ điều tra cơ bản về dầu khí và tìm kiếm thăm dò dầu khí.

Tuy nhiên, pháp luật hiện hành không cho phép lập Quỹ tìm kiếm thăm dò dầu khí, do đó việc bố trí kinh phí phục vụ điều tra cơ bản về dầu khí từ nguồn lực của nhà nước (bao gồm ngân sách nhà nước, nguồn lợi sau thuế theo dõi tại PVN) và nguồn vốn của các tổ chức cá nhân là cần thiết, đồng bộ với quy định của pháp luật về khoáng sản.

Điều tra cơ bản về dầu khí được thực hiện theo cơ chế “giao nhiệm vụ” (tương tự cơ chế giao nhiệm vụ đề tài nghiên cứu khoa học) trên cơ sở danh mục đề án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt

Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật, theo đó sẽ nghiên cứu, bổ sung những nội dung cụ thể giao Chính phủ quy định chi tiết về tổ chức thực hiện điều tra cơ bản về dầu khí.

Về hợp đồng dầu khí, Bộ trưởng khẳng định đây là chương rất quan trọng trong dự thảo Luật. Nội dung dự thảo Luật đã cơ bản tiếp thu đầy đủ các ý kiến góp ý của các bộ, ngành, cơ quan liên quan.

Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục tiếp thu ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế để hoàn thiện dự thảo Luật và sẽ sửa theo hướng:

Thủ tướng Chính phủ chỉ phê duyệt nội dung cơ bản của hợp đồng dầu khí, giao PVN phê duyệt và chịu trách nhiệm về nội dung chi tiết của hợp đồng dầu khí. Nghiên cứu, bổ sung các quy định về hợp đồng chia sản phẩm dầu khí, hợp đồng tận thu dầu khí.

Hợp đồng dầu khí giảm mạnh qua các năm

Theo Bộ trưởng, Việt Nam đang đứng trước một thực tế là số lượng hợp đồng dầu khí mới được ký kết gần đây giảm mạnh.

Cụ thể: giai đoạn 2009-2014 khoảng 35 hợp đồng được ký, nhưng từ giai đoạn 2015-2019 mỗi năm chỉ có 1 hợp đồng được ký; năm 2020 và 2021 không có hợp đồng nào được ký.

Nguyên nhân khách quan là các phát hiện mới ở Việt Nam trong thời gian qua phần lớn có trữ lượng nhỏ, các diện tích mở còn lại đều được đánh giá có tiềm năng ở mức hạn chế, chủ yếu là khí, tập trung ở khu vực thuộc đối tượng của chính sách khuyến khích đầu tư theo quy định của Luật Dầu khí.

Các mỏ đang khai thác ở trong giai đoạn cuối đời mỏ, sản lượng khai thác giảm dần, một số mỏ doanh thu không bù đắp được chi phí và các nghĩa vụ tài chính đối với nhà nước.

“Bởi vậy, việc bổ sung các chính sách ưu đãi đầu tư phù hợp với bối cảnh hiện nay, tạo ra lợi thế cạnh tranh cho lĩnh vực hoạt động dầu khí của Việt Nam so với các nước khác trong khu vực là hết sức cần thiết”, ông nhấn mạnh.

Liên quan đến quản lý Nhà nước về dầu khí, Bộ trưởng Công Thương cho hay, nội dung chương này đã quy định đầy đủ trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương và các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong quản lý Nhà nước về hoạt động dầu khí.

Tiếp thu ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế, Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật. Trong đó rà soát quy định về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương liên quan đến hợp đồng dầu khí theo hướng phân cấp cho PVN chịu trách nhiệm về nội dung cụ thể của hợp đồng và ký kết hợp đồng dầu khí khi thực hiện nhiệm vụ theo ủy quyền của Chính phủ gắn với cơ chế kiểm tra, giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước, bảo đảm chặt chẽ, khả thi.

Đồng thời, sẽ rà soát quy định đối với Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trong giám sát, kiểm tra việc sử dụng vốn nhà nước tại PVN, doanh nghiệp 100% vốn của PVN.