Băng tan làm vỏ Trái Đất bị "phồng rộp" ở 2 địa điểm
Quá trình băng tan ở hai cực không chỉ khiến mực nước biển dâng mà còn khiến vỏ Trái Đất biến dạng và tác động này diễn ra trên diện rộng.
Theo Science Alert, chính quá trình biến đổi khí hậu chịu trách nhiệm cho hiện tượng vỏ Trái Đất đang dần nâng lên và phồng ra bên dưới đảo băng Greenland và Nam Cực.
Băng tan rất nhanh ở 2 địa cực làm áp lực lên vỏ Trái Đất ở 2 vùng bị giảm đột ngột - giống như một vật đè nén lâu ngày được nhấc bỏ. Những áp lực từ bên trong đã khiến vỏ Trái Đất bị trồi lên. Sự thay đổi này này là không lớn, trung bình chưa tới 1 mm mỗi năm nhưng diễn ra đều đặn trong thời gian dài và trên diện tích rộng.
Quá trình này tạo ra một vòng lặp bởi khi bề mặt dưới lớp băng thay đổi, nó ảnh hưởng đến cách băng tiếp tục tan chảy và tách ra. Sự hiểu biết đầy đủ về quá trình này là cần thiết trong việc mô hình hóa hình dạng của Trái Đất trong tương lai.
Quá trình băng ở hai cực tan khiến lớp vỏ Trái Đất có những thay đổi trên quy mô lớn. Ảnh: Getty.
"Các nhà khoa học đã thực hiện rất nhiều công việc trực tiếp bên dưới các tảng băng và sông băng. Họ biết rằng sự thay đổi diễn ra ở khu vực có sông băng, nhưng họ không nhận ra rằng thay đổi xảy ra ở quy mô toàn cầu", nhà địa vật lý Sophie Coulson từ Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos ở bang New Mexico (Mỹ), người đứng đầu cuộc nghiên cứu, cho biết.
Một số nghiên cứu trước đây đã ghi nhận lớp vỏ Trái Đất có thể nhô lên khi các dải băng tan chảy, nhưng Coulson và đồng nghiệp đã xem xét kỹ hơn sự dịch chuyển theo chiều ngang và trên một khu vực rộng lớn hơn. Họ khám phá ra rằng các biến dạng có thể thay đổi đáng kể theo từng năm và nhận thấy ở một số khu vực chuyển động ngang còn lớn hơn chuyển động theo chiều thẳng đứng.
Nhóm nghiên cứu của Coulson đã sử dụng dữ liệu vệ tinh và nhiều phép đo thực địa trong suốt những năm 2003-2018 để tính toán độ biến dạng của vỏ Trái Đất. Rõ ràng ở các địa điểm đặc biệt trên, hành tinh của chúng ta đã thể hiện độ đàn hồi kỳ lạ. Lớp vỏ bên dưới 2 địa cực được nâng lên về độ cao và vùng nâng lên dần lan rộng như một điểm phồng rộp khổng lồ. Nghiên cứu rộng hơn, nhóm chuyên gia nhận thấy ngoài các thay đổi trên lớp vỏ do quá trình kiến tạo, sự biến đổi do thay đổi của băng đã diễn ra từ kỷ băng hà cuối cùng - 11.000 năm trước - cho đến nay.
Từ phát hiện này, các nhà khoa học nhận ra để các nghiên cứu về khoa học hành tinh nói chung hay nghiên cứu về kiến tạo mảng chính xác hơn, họ cần phân biệt những biến dạng của lớp vỏ do khí hậu và những biến dạng do quá trình kiến tạo. Nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí khoa học Geophysical Research Letters.
Minh Hoa (t/h)