6 dự án đường sắt đô thị chậm tiến độ, đội vốn nghiêm trọng

Bộ Giao thông Vận tải vừa gửi Chính phủ dự thảo báo cáo Quốc hội về tiến độ triển khai 6 dự án đường sắt đô thị trên địa bàn Hà Nội và Tp.HCM. Tính đến nay, tổng ngân sách đã đầu tư cho các dự án đường sắt đô thị là 66.011 tỷ đồng, trong đó tại Hà Nội là 36.602 tỷ đồng, Tp.HCM 29.408 ỷ đồng.

Tuy nhiên, hiện chỉ có tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông được đưa vào khai thác thương mại, còn lại các dự án còn lại đều chậm tiến độ, phải điều chỉnh thời gian nhiều lần và tăng tổng mức đầu tư.

Tại Hà Nội, dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị Hà Nội số 1 đoạn Yên Viên - Ngọc Hồi (giai đoạn I) được Bộ GTVT phê duyệt đầu tư năm 2008, điều chỉnh dự án năm 2017 với tổng mức đầu tư 19.046 tỷ đồng.

Do vướng mắc trong quá trình triển khai, Thủ tướng Chính phủ đã thống nhất không gia hạn Hiệp định vay VN12-P4 với chính phủ Nhật Bản, đồng thời chỉ đạo Bộ GTVT phối hợp với UBND Hà Nội nghiên cứu, thống nhất về quy hoạch mạng lưới đường sắt.

Cụ thể, tuyến số 1 chuyển cho UBND Hà Nội chủ trì tổ chức thực hiện. Tuyến đường sắt đô thị thí điểm Hà Nội đoạn Nhổn - ga Hà Nội được UBND Thành phố phê duyệt dự án đầu tư năm 2009; phê duyệt điều chỉnh dự án năm 2013, 2014 với tổng mức đầu tư 1.176 triệu euro.

UBND Tp.Hà Nội đang triển khai rà soát, hoàn thiện báo cáo đề xuất để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh kéo thời gian thực hiện dự án này đến năm 2027. Cụ thể, khai thác, vận hành đoạn trên cao từ cuối năm 2022; khai thác, vận hành toàn tuyến từ năm 2027; điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án tăng từ 32.910 tỷ đồng lên 34.826 tỷ đồng.

Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị Hà Nội số 2 đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo do UBND TP phê duyệt năm 2008 với tổng mức đầu tư 19.555 tỷ đồng. Lũy kế giải ngân đến ngày 31/8/2022 là 890,9 tỷ đồng.

Hà Nội đang rà soát, hoàn thiện báo cáo đề xuất để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án này. Theo đó, điều chỉnh phương án vị trí, tổng mặt bằng ga ngầm C9 khỏi vùng bảo vệ II để giảm thiểu ảnh hưởng đến di tích hồ Hoàn Kiếm; điều chỉnh tổng mức đầu tư của dự án tăng từ 19.555 tỷ đồng lên 35.678 tỷ đồng.

Tại Tp.HCM, dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) được UBND Thành phố phê duyệt năm 2007; phê duyệt điều chỉnh năm 2008, 2011, 2019, 2021 với tổng mức đầu tư 43.757,15 tỷ đồng.

Lũy kế khối lượng tổng thể của toàn dự án đạt khoảng 92,19%, dự kiến đến cuối năm 2022 đạt khoảng 93%. UBND Tp.HCM đang đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương cho phép tiến hành thủ tục và phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện dự án, hoàn thành thi công cuối quý IV/2023 và kết thúc dự án từ năm 2024 đến hết năm 2028.

Dự án đầu tư xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 (Bến Thành - Tham Lương) được UBND Tp.HCM phê duyệt năm 2010; phê duyệt điều chỉnh năm 2013, 2019 với tổng mức đầu tư 47.890 tỷ đồng.

Căn cứ tiến độ thực tế của dự án đã được các nhà tài trợ thống nhất, UBND Tp.HCM kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương cho phép tiến hành thủ tục và phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện, hoàn thành và đưa vào khai thác năm 2030.

Lý giải nguyên nhân cả 6 dự án đường sắt đô thị đều bị chậm tiến độ, đội vốn, Bộ GTVT thừa nhận các dự án này có quy mô lớn, tiêu chuẩn kỹ thuật phức tạp, khó khăn, vướng mắc liên quan khâu giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật.

Mặt khác, dự án có công nghệ phức tạp, lần đầu tiên được áp dụng tại Việt Nam, các đơn vị thực hiện chưa có kinh nghiệm. Ngoài ra, việc nghiệm thu, thử nghiệm là theo các tiêu chuẩn nước ngoài, trong khi chưa có các tiêu chuẩn tương đương ở Việt Nam.