4 năm Nga phiêu lưu ở Syria: Tổng thống Putin xuất sắc hay do người Mỹ yếu kém?

Nga đang là quốc gia quản lý một cuộc chiến đa mặt trận. Nhiệm vụ lúc này của Tổng thống Putin là cân bằng và tránh sự xung đột giữa các bên, đồng thời giúp cho tiến trình chiến thắng của Tổng thống Bashar al-Assad sẽ không bị bất kỳ điều gì cản trở, cây bút Gustav Gressel từ Hội đồng châu Âu về Quan hệ quốc tế nhận định.

Sau cuộc gặp hôm 23/10, Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã có với nhau thỏa thuận ngừng bắn ở miền Bắc Syria .

Thỏa thuận đặt nền tảng cho sự mở rộng quyền kiểm soát của chính quyền Bashar al-Assad đối với vùng đông bắc Syria, bảo đảm sự hiện diện của quân đội Nga trên toàn đất nước.

Đối với Điện Kremlin, thỏa thuận này là dấu hiệu cho thấy nỗ lực bảo vệ chính quyền Damascus đã được đền đáp. Rất ít quan điểm ở phương Tây tin rằng chiến thắng này sẽ thành hiện thực khi Nga can thiệp vào cuộc chiến Syria cách đây 4 năm trước.

Tuy nhiên, chiến thắng đó đã dành cho Tổng thống Putin sau khi cả chính quyền Obama và Trump không thể tạo ra một chiến lược mạch lạc để giải quyết cuộc xung đột ở quốc gia Trung Đông.

Công cụ chiến thắng

Tổng thống Putin có thể coi liên minh chiến lược chặt chẽ mà ông thiết lập cùng Tổng thống Erdogan sau cuộc đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ năm 2016 là công cụ để giành chiến thắng.

Ở thời điểm ban đầu, liên minh này đã khởi động tiến trình hòa bình Astana cùng với Iran ở Syria - qua đó khiến cho tiến trình Geneva do Mỹ hậu thuẫn chết yểu. Mặc dù các cuộc đàm phán Astana chưa mang lại kết quả ngay lập tức, nhưng nó đã ngăn chặn bất kỳ sự dàn xếp chính trị nào phù hợp với lợi ích của Washington.

Tuy nhiên, ngay cả chiến thắng ngoại giao này cũng sẽ không thay đổi thực tế là các lực lượng được Mỹ hậu thuẫn vẫn kiểm soát vùng đông bắc Syria.

Do không có cách nào để tự mình loại bỏ lực lượng của Mỹ, Nga lo ngại rằng, về lâu dài, Mỹ có thể sử dụng khu vực kiểm soát để tiến hành các hành động quân sự tiếp theo chống lại Tổng thống Assad.

Trong chiến dịch quân sự chống lại lực lượng đối lập Syria, Nga ưu tiên các hoạt động ở miền Tây Syria. Trong khi đó, chiến dịch của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm mục tiêu người Kurd ở Afrin.

Áp lực quân sự từ cả hai nước đã giúp đẩy lực lượng người Kurd ra khỏi khu vực, tạo cho Thổ Nhĩ Kỳ chỗ đứng gần biên giới phía Nam và giúp Nga ngăn chặn Mỹ thiết lập sự hiện diện quân sự ở phía Tây Syria.

Nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc loại bỏ người Kurd ở đông bắc Syria là một món quà cho Nga.

Ở một nơi khác, Tổng thống Assad muốn giành lại quyền kiểm soát khu vực Idlib - nơi đang là thành trì cuối cùng của các lực lượng đối lập do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn.

Tuy nhiên, ông chỉ có thể làm điều đó bằng cách sử dụng vũ lực mạnh tay và đánh đuổi người Sunni bảo thủ vốn sẽ khó chấp nhận sự hiện diện của quân đội Damascus ở đó.

Hơn nữa, địa hình của Idlib rất kém phù hợp với kiểu chiến đấu mà các cố vấn quân sự Nga đã huấn luyện cho quân đội Syria. Để đánh bại phiến quân ở Idlib, Nga sẽ phải cân nhắc sử dụng chính quân đội của mình, điều sẽ khiến Moscow phải lăn tăn rất nhiều.

Trong diễn biến mới nhất, Thổ Nhĩ Kỳ đã huy động các chiến binh do nước này hậu thuẫn ở chính Idlib để tấn công người Kurd ở đông bắc Syria - và có kế hoạch đưa người tị nạn Sunni từ khắp Syria về thay thế người Kurd ở khu vực này. Một lần nữa đó là món tin tốt lành Nga.

Những động thái này không chỉ cho phép quân đội chính quyền Assad tiến vào Idlib dễ dàng hơn, mà còn có thể tăng cường áp lực quân sự đối với người Kurd ở phía đông bắc, làm gia tăng căng thẳng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ.

Do đó, Tổng thống Putin không có lý do gì để can ngăn chính quyền Erdogan tiến hành cuộc tiến công ở Syria.

Vai trò không ngờ

Nga bước vào cuộc chiến Syria năm 2015 vì lo ngại đối với âm mưu lật đổ của Mỹ sẽ mang lại rủi ro trong tương lai.

Nhưng hiện tại, Nga đang đóng vai trò là nhà quản lý và chịu trách nhiệm cho một cuộc chiến đa mặt trận. Moscow sẽ cần phải điều phối quan hệ giữa nhiều chủ thể trong khu vực một cách rất cẩn thận.

Theo cây bút Gustav Gressel, Điện Kremlin có thể không bao giờ dự đoán rằng họ sẽ đảm nhận một vai trò nổi bật như vậy.

Nga sẽ không chỉ phải đối phó với người Kurd khi lực lượng này vẫn đang cố gắng duy trì sự độc lập với Moscow càng nhiều càng tốt, mà còn phải quản lý các cuộc đụng độ giữa Iran và Israel.

Iran, Israel và Thổ Nhĩ Kỳ đều có thể làm suy yếu các nỗ lực của Moscow nhưng không thể kiểm soát các sự kiện ở Syria nếu chỉ đơn độc một mình. Do đó, có rất ít lý do để tin rằng Syria sẽ trở nên ổn định hơn trong những tháng tới, Gressel kết luận.